Avtoritar rahbarlar qo’l ostidagi xodimlar noto’g’ri ma’lumotlarga ko’proq rozi bo’lishadi, tadqiqot natijalari

Scientific Reports jurnalida chop etilgan tadqiqot shuni ko’rsatdiki, avtoritar xo’jayinlarga ega bo’lganlar soxta yangiliklarga ko’proq rozi bo’lishadi, bu esa etakchilik uslublari noto’g’ri ma’lumotni idrok etishga ta’sir qilishi mumkinligini ko’rsatadi. Demografik va siyosiy mafkuradagi o’zgarishlarga qaramay, Amerika Qo’shma Shtatlari, Buyuk Britaniya, Kanada va Avstraliyadagi shaxslarning javoblarini o’z ichiga olgan tadqiqot ushbu mamlakatlarda izchil naqshni ochib berdi, bu liderlarning odamlarning potentsial yolg’onga munosabatini shakllantirishda muhim rol o’ynashidan dalolat beradi. ma `lumot.

Tadqiqot odamlarning soxta yangiliklarga munosabatini shakllantirishda ijtimoiy omillarning yetarlicha oʻrganilmagan roli bilan asoslandi, asosiy eʼtibor oʻz hayotidagi nufuzli shaxslarga boshliq kabi notoʻgʻri maʼlumotlarga rozi boʻlish uchun kuchli turtki sifatida moslashish istagiga qaratildi. Tadqiqotchilar etakchilikning boshqa o’lchovlarini nazorat qilishda odamlarning yolg’on xabarlarga munosabatini shakllantirishda turli xil liderlik turlarining (avtoritar, paternalistik va avtonom) o’ziga xos hissasini o’rganishga harakat qilishdi.

“Umuman olganda, biz bu mavzuga qiziqdik, chunki rahbarlar yoki hokimiyat egalari axborot oqimiga ta’sir qilish va hikoyani o’z manfaatlariga mos ravishda o’zgartirish imkoniyatiga ega”, dedi tadqiqot muallifi Xuan Ospina, beshinchi kurs fanlari nomzodi . Ogayo shtati universitetida eksperimental psixologiya nomzodi.

“Boshqacha qilib aytganda, izdoshlar oxir-oqibat o’z rahbari ular bilan baham ko’rgan narsaga ishonishlari yoki hech bo’lmaganda ishonish illyuziyasini yaratishi mumkin. Agar rahbar avtoritar bo’lsa, bu rahbar o’zlarining yolg’on e’tiqodlarini targ’ib qilishda davom etadigan va izdoshlar ular bilan rozi bo’lishda davom etadigan yovuz davrlarni keltirib chiqarishi mumkin, ammo ko’pchilik izdoshlar o’z rahbari bilan kelishmaslikni istamagani uchun bu plyuralistik jaholatni keltirib chiqarishi mumkin. ”

O’z tadqiqotida tadqiqotchilar Prolific onlayn platformasi orqali Buyuk Britaniya, AQSh, Avstraliya va Kanadadagi 501 respondentdan ma’lumotlarni to’plashdi. So‘rov 2022-yil iyun oyida boshlangan bo‘lib, unda o‘z mamlakatlari fuqarolari va asosan ingliz tilida so‘zlashuvchilar bo‘lgan yarim kunlik (28,5%) yoki to‘liq kunlik (71,5%) ish bilan band bo‘lgan ishtirokchilar kiritilgan. Ishtirokchilardan o’zlarining bevosita rahbarlarini uchta etakchilik prototiplaridan biriga ajratish so’ralgan: avtonom, paternalistik yoki avtoritar.

Avtonom rahbar xodimlar o’rtasida individual avtonomiya va mustaqillikni qadrlaydigan etakchilik uslubi bilan tavsiflanadi. Bunday rahbarlar odatda xodimlarni tashabbus ko’rsatishga, qarorlar qabul qilishga va tashkilotga o’z g’oyalarini qo’shishga undaydi.

O’z navbatida, otaxon rahbar o’z xodimlariga nisbatan ko’proq g’amxo’rlik va himoya rolini o’z zimmasiga olishga intiladi. Ular o’z jamoa a’zolarining shaxsiy va professional farovonligi haqida qayg’urishlari mumkin. Paternalist rahbarlar qaror qabul qilishsa-da, ular buni ko’pincha o’z xodimlarining manfaatlarini hisobga olgan holda qiladilar.

Avtoritar rahbar ko’proq nazorat qiluvchi va yo’naltiruvchi etakchilik uslubi bilan ajralib turadi. Bunday rahbarlar, odatda, tashkilot ichida hokimiyat va nazoratni saqlashga katta e’tibor qaratadilar. Ular xodimlarning ko’p hissasisiz qaror qabul qiladilar va qat’iy rioya qilishni kutishadi.

Ishtirokchilarga to‘rtta soxta yangiliklar sarlavhalarining to‘g‘riligini baholash vazifasi topshirildi. Ishtirokchilardan, shuningdek, faraziy stsenariyni ko’rib chiqishlari so’ralgan: ularning xo’jayini ijtimoiy tarmoqlarda ushbu soxta xabarlardan birini baham ko’rganini tasavvur qilish. Ushbu stsenariyda ishtirokchilardan soxta yangiliklar sarlavhasining mazmuni bo’yicha xo’jayin bilan ochiq rozi bo’lishlarini kutishlari haqida so’roq qilindi.

Tadqiqotchilar etakchilik uslubi va ishtirokchilarning soxta yangiliklarga javoblari o’rtasida sezilarli bog’liqlik borligini aniqladilar. Xususan, avtoritar rahbarlarga ega bo’lgan ishtirokchilar avtonom rahbarlarga qaraganda soxta yangiliklarga ko’proq rozi bo’lishdi. Bundan tashqari, paternalist rahbarlarga ega bo’lgan ishtirokchilar avtonom rahbarlarga qaraganda soxta yangiliklarga ko’proq rozi bo’lishdi, ammo bu ta’sir avtoritar rahbarlikdagi kabi aniq emas edi.

Topilmalar “rahbar o‘z qo‘l ostidagilar ustidan qanchalik ko‘p nazoratga ega bo‘lsa, unga bo‘ysunuvchilar ham shunchalik itoatkor bo‘ladi”, degan dalilni ko‘rsatadi. Boshqacha qilib aytadigan bo’lsak, rahbarlar ko’proq nazorat qiladigan bo’lsa (ya’ni, avtoritar rahbarlar), odamlar o’z rahbariga bo’ysunishlari va soxta xabarlar haqidagi maqolalar haqida so’ralganda ular bilan rozi bo’lishlari mumkin, – dedi Ospina PsyPost nashriga.

“Aksincha, rahbarlar qoʻl ostidagilarga (yaʼni avtonom rahbarlarga) koʻproq erkinlik berganida, odamlar oʻz rahbarining soʻzlariga boʻysunishlari va soxta yangiliklar haqida soʻralganda ular bilan rozi boʻlishlari ehtimoli kamroq. Shunday qilib, agar odamlar sizning buyruqlaringizni ko’r-ko’rona bajarishlarini istasangiz, siz haqiqatan ham nazorat qilishingiz kerak. Ammo agar siz odamlarning fikrini eshitishni istasangiz, ularga o’z fikrlarini bildirish uchun joy va erkinlik berishingiz kerak.

Etakchilik uslublari, shuningdek, ishtirokchilarning soxta yangiliklar sarlavhalarining to’g’riligi haqidagi tasavvurlariga ta’sir qilgan. Avtoritar xo’jayinlarga ega bo’lganlar, avtonom rahbarlarga ega bo’lgan ishtirokchilarga nisbatan soxta yangiliklar maqolalarini to’g’riroq deb baholadilar. Biroq, etakchilik uslublari va aniqlikni idrok etish o’rtasidagi bog’liqlik soxta yangiliklarga rozi bo’lish istagi bilan bog’liqlikdan ko’ra zaifroq edi.

Ospina “turli G’arbiy Demokratik mamlakatlarda soxta yangiliklarga rozi bo’lishning ta’siri qanchalik barqaror ekanligini ko’rib hayron bo’ldi. Biz ushbu tadqiqotni Qo’shma Shtatlar, Kanada, Avstraliya va Buyuk Britaniyada boshladik va ta’sir bu mamlakatlarda juda o’xshash edi.

Bundan tashqari, tadqiqot natijalari rahbarning idrok etilgan malakasi, transformatsion yetakchilik, demografiya va siyosiy mafkura kabi turli omillarni nazorat qilgandan keyin ham izchilligicha qoldi. Bu shuni ko’rsatadiki, etakchilik uslublarining soxta yangiliklar bilan kelishuvga ta’siri kuchli edi va boshqa individual farqlar bilan osonlikcha tushuntirilmaydi.

Ammo tadqiqot, barcha tadqiqotlar singari, ba’zi ogohlantirishlarni o’z ichiga oladi.

“Bizning tadqiqotimiz eksperiment emas, balki ko’ndalang so’rovdir, shuning uchun biz avtoritar rahbarlar o’z qo’l ostidagilar o’rtasida bunday muvofiqlik effektini yaratadilar, deb bahslasha olmaymiz,” deb tushuntirdi Ospina, “lekin bizda nazorat o’rtasida bog’liqlik borligi haqida dalillar mavjud. rahbarlar va muvofiqligi shundayki, ko’proq nazorat qiluvchi rahbarlarga ega bo’lgan xodimlar soxta yangiliklar maqolasi haqida so’ralganda o’z rahbarlari bilan rozi bo’lishlari mumkin. Shuningdek, bu tadqiqot G‘arbiy Demokratik mamlakatlarda o‘tkazilgan, ammo biz turli madaniyatlarda (masalan, Sharq jamiyatlari, avtoritar rejimlar va boshqalar) turli natijalarni topishimiz mumkin”.

“Biz so’nggi ikki yil davomida bu etakchilik nazariyasini ishlab chiqdik va tez orada biz bilan baham ko’rish uchun ko’proq topilmalar bo’ladi”, deya qo’shimcha qildi tadqiqotchi.

“ Avtoritar yetakchilik va soxta yangiliklarga ishonish o‘rtasidagi munosabat ” tadqiqoti Xuan Ospina, Gabor Oros va Stiven Spenser tomonidan yozilgan.