Behruzbek Hamidov
Bolalarni himoya qilish istagida biz ba’zan ular bizning holatimizni his qilishlari mumkinligini unutamiz. Agar ona farzandiga hammasi yaxshi, lekin uning yuzi og‘riqdan buzilib, yuragi urib, ko‘zlari umidsizlikni bildirsa, u o‘zini yaxshi his qilmayotganini ko‘radi. Bunday qo‘sh xabar bola ruhiyatiga salbiy ta’sir ko‘rsatishi mumkin.
Agar bola onasining kayfiyati qandaydir tarzda u bilan bog’liq deb qaror qilsa va u uni xafa qilsa, lekin nima uchun ekanligini bilmasa, vaziyat yomonlashadi. Bu uning “yomon” ekanligiga ishonishiga olib kelishi mumkin.
Olimlarning fikricha, boshqalarning his-tuyg’ularini yuqtirish qobiliyati bizning tabiatimizga xosdir. Evolyutsiya primatlar va boshqa tirik mavjudotlarga qabila, poda yoki to’daning omon qolishi uchun bunday qobiliyatni bergan. Guruh a’zolaridan biri xavf-xatarni his qilsa va qo’rquvni boshdan kechirsa, boshqalari bu holatni ko’taradilar. “Guruh hissiyotlarini” bo’lishish tahdidni birgalikda kuzatish va qochish imkonini beradi.
Bola va ona o’rtasidagi hissiy aloqa ayniqsa kuchli. Uning “sozlamalari” tug’ilishdan oldin qo’yiladi va onaning to’g’ri parvarishi bilan chaqaloqlik davrida rivojlanadi. Agar ona stressga duchor bo’lsa, bola fiziologik jihatdan ham xuddi shunday belgilarni namoyon qiladi. U sarosimaga tushib, onaga tayyor bo’lishi kerak bo’lgan savolni berishi mumkin.
