Har uchinchi odam ijtimoiy tarmoqlardan foydalanadi. Ko’pchiligimiz ijtimoiy tarmoqlarda qolib ketish ish vazifalaridan tanaffus qilish va vitesni almashtirish degani deb o’ylaymiz. Ammo bu ta’til birinchi qarashda ko’rinadigan darajada zararsizmi? Olimlarning ishonchi komilki, ijtimoiy tarmoqlar miyaga fiziologik darajada ta’sir etib, unda bir qator o‘zgarishlarni keltirib chiqaradi.
Internetda vaqt o’tkazish foydali bo’lishi mumkin. Misol uchun, qiziqarli narsalarni o’rganish uchun siz kutubxonaga borishingiz va kerakli adabiyotlarni qidirishga ko’p vaqt sarflashingiz shart emas.
Hozirda ijtimoiy tarmoqlar miyamizni o’zgartirmoqda. Va qanday qilib:
Do’stlaringizdan kelgan xabarlar va yangi suratlar juda ko’p vaqtni oladimi? Internetda o‘tkazgan vaqtingizni nazorat qila olmaydigan yagona siz emassiz. Statistik ma’lumotlarga ko’ra, 5% dan 10% gacha odamlar buni boshdan kechirishadi. Ha, bu psixologik qaramlik, ammo olimlar unga juda ehtiyotkorlik bilan munosabatda bo’lishadi. Sinovlar shuni ko’rsatdiki, Internetga qaram bo’lganlarda miyaning ma’lum joylarida oq moddaning shikastlanish darajasi giyohvandlikdan aziyat chekadigan odamlarda MRIda paydo bo’ladigan naqshga o’xshaydi.
Birinchidan, oq materiya hissiy reaktsiyalar, diqqatni jamlash va ma’lumotni qabul qilish qobiliyati, shuningdek qaror qabul qilish uchun javobgar bo’lgan sohalarda o’zgarishlarga uchraydi. Yangiliklar va fotosuratlarni tomosha qilish uchun sarflangan vaqt dopamin ishlab chiqarishni oshiradi. MRIda olimlar zavq va mukofot markazi inson o’z fikrini bildirgan paytda faolroq ekanligini ko’rdi. Afsuski, real hayotda odamlar o’z fikrlarini faqat 30-40% hollarda baham ko’rishadi. Biroq, ijtimoiy tarmoqlarda rasm boshqacha: odamlarning taxminan 80 foizi onlayn muloqot qilishda gapirishlari mumkin. Lazzat markazining faoliyati inson o’zini ko’tarinki, muhabbat va yaxshi kayfiyatda his qilgan paytlarda kuzatiladi. Ma’lum bo’lishicha, tanamiz bizga onlayn muloqotimiz uchun foydali signallarni beradi.
Ba’zi tadqiqotlar shuni ko’rsatdiki, agar sheriklar Internetda uchrashsalar, bir-birlariga nisbatan kuchliroq his-tuyg’ularga ega bo’lishadi. Olimlar bu sodir bo’lishining aniq sabablarini hali aniqlamadi, ammo statistika Internetda boshlangan uzoq muddatli munosabatlarning ko’payishini ko’rsatadi.
Ijtimoiy tarmoqlarda o’tkaziladigan vaqt vazifalarni almashtirish qobiliyatiga ta’sir qiladi. Bir qarashda, Internetda “o’tiradigan” odam, kerak bo’lganda, bir zumda o’z e’tiborini ish masalalariga aylantirishni o’rganganga o’xshaydi. Ammo bu unday emas. Ijtimoiy tarmoqlarga qaram bo’lgan odamlar ko’p vazifali testlarda unga e’tibor bermaydiganlarga qaraganda yomonroq ishlaydi. Bundan tashqari, muhim ish vazifalaridan onlayn kechiktirishga tez-tez o’tish bizning e’tiborimizni saqlash va muhim ma’lumotlarni eslab qolish qobiliyatimizga salbiy ta’sir qiladi.
Yana bir oqibat – fantom tebranish sindromi. Ushbu psixologik hodisa yaqinda kashf etilgan. Bu nima? Keling, misol keltiraylik. Maʼlum bir shaxs A. idorada xotirjam oʻtirib ishlaydi. Birdan ish vaqti o‘rtasida telefoni titraydi. Ammo uni hech kim chaqirmadi! Taxminan 89% odamlar bunday holatlarga duch kelishgan. Nima uchun bu sodir bo’lmoqda? Aytishimiz mumkinki, bu zamonaviy texnologiyalar allaqachon asab tizimimizni qayta tiklashga muvaffaq bo’lganligining natijasidir. Miya oddiy qichishishni telefon tebranishi sifatida qabul qiladi. Bularning barchasi tanamiz ilgari mavjud bo’lmagan ko’plab ogohlantirishlarga dosh berishga majbur bo’lganligi sababli sodir bo’ladi.