Mashhur buzilishlarga misollar?

Biz hammamiz bilamizki, inson miyasi juda kuchli kompyuter bilan taqqoslanadigan noyob mexanizmdir. Ammo, shunga qaramay, ba’zida u muvaffaqiyatsiz bo’ladi. Ushbu maqolada biz haqiqatning kognitiv buzilishlariga ba’zi misollar keltiramiz.

Mutlaq to’g’rilikka bo’lgan ehtiyoj

Ko’pchiligimiz faol bahs-munozarada fikrimiz noto’g’ri ekanligiga amin bo’lganimizda, biz uni yanada g’ayrat bilan himoya qila boshlagan vaziyatni yaxshi bilamiz. Gap shundaki, to’g’ri va haqiqat ekanligiga ishonch hosil qilgan miya uchun fikrini o’zgartirish juda qiyin.

Issiq va sovuq ranglar

Intuitiv ravishda, bizning miyamiz qizilni issiq, ko’kni sovuq kabi qabul qiladi. Hatto ushbu mavzu bo’yicha tadqiqot o’tkazildi, uning davomida odamlarga bir xil haroratdagi ichimliklar berildi. Lekin ko’zoynak qizil va yashil rangda. Xo’sh, nima deb o’ylaysiz? Yashil stakanda berilgan ichimliklar salqinroq tuyuldi.

Soxta xotiralar mavjud

Inson miyasi nafaqat voqelikni buzishga, balki xayoliy xotiralarni haqiqat sifatida taqdim etishga qodir. Bu atamaning hatto nomi bor – konfabulyatsiya. Bunday holda, odam haqiqatan ham hayotida hech qachon sodir bo’lmagan voqealarni eslaydi.

Ko’rish ta’mni to’ldiradi

Olimlarning yana bir tadqiqoti. Mavzulardan oq sharobni baholash so’ralgan. Ammo tajribadan oldin ichimlik qizil rangga ega edi. Natijada, guruhdagi odamlarning katta qismi o’zlarining ta’mida qizil sharobga xos bo’lgan eslatmalarni aniqladilar.

Filga e’tibor bermadi

Bunday holatlar uchun olimlar ham atamani o’ylab topishdi va bu e’tiborning ko’rligi deb ataladi. Gap shundaki, agar odam diqqatini bir narsaga qaratsa, qolganlarini, hatto uning ko’z o’ngida sodir bo’lsa ham, sezmasligi mumkin. Bu psixologik xususiyat illyuzionistlar tomonidan o’z chiqishlarida faol foydalaniladi.

Ehtimollar nazariyasi miya uchun emas

Bizning miyamiz ishonadiki, agar tanga kaftingizga 5 marta tushsa, oltinchi marta u albatta dumlarga tushadi. Ehtimollar nazariyasiga ko’ra, koeffitsientlar o’zgarishsiz qoladi va birga birdir. Ammo miya bu bayonotga faol qarshilik ko’rsatadi. Natijada, biz omadli bo’lamiz degan ichki tuyg’uni yaratamiz. Ko’pincha qimor o’ynaganda paydo bo’ladi.