Behruzbek Hamidov
Obsesif-kompulsiv buzuqlik (OKB) bo’lgan shaxslarning qaror qabul qilish jarayonini tahlil qilgan yangi tadqiqotda tadqiqotchilar OKB bilan og’riganlar o’z qarorlarida ehtiyotkor bo’lishlarini, tanlov qilish uchun ko’proq vaqt talab qilishlarini va shunga qaramay, ularning natijalarida kamroq muvaffaqiyat qozonishlarini aniqladilar. sog’lom ishtirokchilar. Funktsional miya tasviridan foydalangan holda, tadqiqot shuni ko’rsatdiki, sog’lom odamlar noaniqlikni qayta ishlash bilan bog’liq hududlarda miya faolligini oshirgan bo’lsa-da, bu faollik OKB bo’lganlarda yo’q edi, bu yuqori va past noaniqlikni farqlashda qiyinchilikni ko’rsatadi.v
“Men bu miya jarayonlari OKB va giyohvandlik bilan qanday yomonlashishini so’rayman. Dürtüsellik shakllaridan biri tavakkal qilishdir, bunda biz yaxshi yoki yomon natijalar ehtimolini hisobga olgan holda qaror qabul qilamiz. Mening guruhim noaniqlik sharoitida qarorlarni o’rganmoqda, bu erda natijalar oldindan aytib bo’lmaydigan va aniq bo’lganidan ko’ra, tanlovlar amalga oshiriladi.
Tadqiqotchilar OKB bilan og’rigan odamlarda ham, sog’lom odamlarda ham qaror qabul qilishning nuanslarini ochib beradigan tadqiqotni ishlab chiqdilar, bu ularga ikkala guruhni solishtirish va taqqoslash imkonini beradi. Uch guruhga bo’lingan jami 83 ishtirokchini jalb qildi: OKB nazorati ishtirokchilari, kapsulotomiya (terapevtik jarrohlik amaliyoti) bilan davolangan OKB bemorlari va sog’lom nazorat ishtirokchilari.
Tadqiqotchilar o’zlarining tadqiqotining asosi sifatida oldingi tadqiqotlarga moslashtirilgan karta qimor vazifasini qo’llashgan. Ushbu topshiriqda ishtirokchilarga 1 dan 10 gacha raqamlangan o’yin kartalari taqdim etildi va keyingi karta qimmatroq yoki pastroq bo’lishiga pul tikish haqida qaror qabul qilishlari kerak edi. Har bir qaror pul oqibati bilan birga bo’ldi – ishtirokchilar ¥10 yutib olishlari, ¥10 yo’qotishlari yoki o’z tanlovlariga ko’ra hech narsa olmasliklari mumkin edi.
Vazifa noaniqlikni manipulyatsiya qilish uchun ehtiyotkorlik bilan ishlab chiqilgan. Ba’zi kartochkalar natijasi pastroq bo’lgan (past noaniqlik kartalari), boshqalari esa yuqori natijalarga ega (noaniqlik yuqori kartalar). Ishtirokchilardan vazifa davomida pul daromadlarini maksimal darajada oshirish so’ralgan.
Xulq-atvorni tahlil qilish uchun tadqiqotchilar uchta asosiy o’zgaruvchini ko’rib chiqdilar: tikish stavkasi (garov tikish yoki qilmaslikni tanlash), reaktsiya vaqti (qaror qabul qilish uchun sarflangan vaqt) va g’alaba stavkasi (foydali qarorlar qabul qilishdagi muvaffaqiyat). Ushbu o’zgaruvchilar ishtirokchilar o’z tanlovlarida noaniqlikni qanday yo’lga qo’yganliklari haqida tushuncha berdi.
Keyinchalik chuqurroq qazish uchun tadqiqotchilar ierarxik Drift Diffuziya Modeli (HDDM) deb nomlanuvchi murakkab hisoblash modelini qo’llashdi. Ushbu model ularga qaror qabul qilish bilan bog’liq asosiy parametrlarni, jumladan chegara (qaror qabul qilish uchun zarur bo’lgan dalillar miqdori) va drift tezligini (dalillarni to’plash tezligi) baholash imkonini berdi.
Bundan tashqari, tadqiqot qaror qabul qilish paytida miya faoliyatini kuzatish uchun funktsional magnit-rezonans tomografiya (fMRI) ni o’z ichiga oldi. Tadqiqotchilar dorsal oldingi singulat korteks (dACC) va ikki tomonlama old insula (AI) kabi noaniqlikni qayta ishlash bilan bog’liq bo’lgan aniq miya hududlariga e’tibor qaratdilar.
Har uch guruh ham noaniqlikning o’z qarorlariga ta’sirini ko’rsatdi. Biroq, OKB bilan og’rigan shaxslar o’ziga xos xatti-harakatlar namunasini ko’rsatdilar. Ular ko’proq ehtiyotkor edilar, tanlov qilish uchun ko’proq vaqt talab etiladi (sekinroq reaktsiya vaqtlari bilan ko’rsatilgan), ammo ularning qaror qabul qilishlari unchalik muvaffaqiyatli bo’lmagan (yutuq stavkalari past). Ushbu qiziqarli paradoks OKB bo’yicha qaror qabul qilishning murakkabligini ta’kidladi.
HDDM tahlili shuni ko’rsatdiki, yuqori noaniqlik sharoitida barcha guruhlardagi ishtirokchilar xavfliroq qarorlar qabul qilishga moyil. Kam noaniqlikka duch kelganida, OKB ishtirokchilari yuqori chegaralar (ko’proq dalillarga ehtiyoj borligini ko’rsatadi) va sekinroq siljish tezligi (dalil to’plashning sekinroq tezligini ko’rsatadigan) bilan tavsiflangan o’ziga xos naqshni namoyish etdilar.
Funktsional miya tasviri qaror qabul qilishning neyron asoslariga oynani taqdim etdi. Sog’lom odamlarda, dACC va AI kabi miyaning o’ziga xos hududlari yuqori va past noaniqlikni qayta ishlashda faollikni ko’rsatdi. Ushbu yuqori miya faolligi OKB bilan og’rigan odamlarda yo’q edi, bu ularning yuqori va past noaniqlikni farqlash qobiliyatining buzilishini ko’rsatadi.
“Nima uchun OKB bilan og’rigan bemorlar ob’ektiv me’yorlarga ko’ra qo’llari toza bo’lsa ham, qo’llarini majburiy ravishda yuvadilar?” Voon PsyPost-ga aytdi. “Bir komponent noaniqlikni qanday qayta ishlash bilan bog’liq bo’lishi mumkin. OKBda qaror – yuvishni davom ettirish yoki to’xtatish – natijalar aniq bo’lganda qabul qilinadi – ularning qo’llari barcha standartlar bo’yicha toza. Biz OKB bilan og’rigan bemorlar qaror aniqroq yoki bashorat qilinadigan bo’lsa, ma’lumotni qayta ishlashda sekinroq ekanligini ko’rsatamiz.
“Tanqidiy jihatdan, ular noaniqlik va aniqlikni ajratib turadigan dACC va AI kabi miya hududlarida ko’proq buzilishlarni ko’rsatadi. Tanlovni muhokama qilish uchun ko’proq vaqt sarflashlariga qaramay, ularning ishlashi yomonroq va ular ko’proq xato qilishadi. Bu jarayonlar buzilish xavfini tushuntiruvchi endofenotip bo’lib ko’rinadi va hatto neyroxirurgik davolanish orqali OKB belgilari yaxshilangan taqdirda ham buzilgan bo’lib qoladi.
Kutilganlardan farqli o’laroq, tadqiqot shuni ko’rsatdiki, OKB bilan kasallangan odamlar yuqori noaniqlik sharoitida qaror qabul qilishda xavfli xatti-harakatlarni namoyish etmaydilar.
“Mening guruhim noaniqlik muammosini hal qiluvchi OKB bo’yicha bir qator tadqiqotlarga ega, ammo ular har doim boshqa kognitiv jarayonlar bilan aralashib ketgan”, dedi Voon. “Bu biz aniq qiymatga asoslangan noaniqlikni o’lchaymiz deb o’ylaydigan birinchi vazifadir. Biz birinchi marta boshlaganimizda, men buzilishlar aniqroq bo’lsa, aksincha emas, balki eng yuqori noaniqlikda paydo bo’lishini kutgandim.
Kemeron Karter, Biologik psixiatriya: Kognitiv nevrologiya va neyroimaging muharriri tadqiqot haqida shunday dedi: “Ushbu juda qiziqarli tadqiqot OKBning nogironlik belgilarining asosi bo’lgan mexanizmga muhim yangi nuqtai nazarni beradi va kasallikdagi noaniqlikni qayta ishlashga qaratilgan yangi terapiyani ishlab chiqishni taklif qiladi. , shuningdek, dACC va AI kabi ushbu jarayonlar asosida yotadigan neyron tizimlar ushbu davolash qiyin va o’chirib qo’yadigan buzuqlikdan aziyat chekayotganlarga yangi umidlarni berishi mumkin.
Ushbu tadqiqot qimmatli tushunchalarni taqdim etsa-da, uning cheklovlarini tan olish juda muhimdir. Tadqiqot ko’ndalang bo’lib, u o’z vaqtida suratga olishni taklif qiladi. Vaqt o’tishi bilan qaror qabul qilish jarayonlaridagi o’zgarishlarni kuzatish uchun, ayniqsa, davolanayotgan shaxslar uchun uzunlamasına tadqiqotlar kerak bo’ladi.
“Garchi biz buni ikkita alohida bemor guruhida ko’rsatsak ham, buni ko’proq bemorlar sonida takrorlash yaxshi bo’lardi”, dedi Voon PsyPost-ga. “Biz hozirgina bu sodir bo’lishini ko’rsatdik, lekin nima uchun bu sodir bo’lishini hali ham tushunishimiz kerak. Shuningdek, biz bu OKBning o’ziga xos kichik turlari bilan bog’liq muammomi va bu jarayonni hal qilish uchun mo’ljallangan boshqa davolash usullari simptomlarni yaxshilashga yordam beradimi, deb so’rashimiz mumkin.
Ushbu topilmalar OKBda ushbu o’ziga xos kognitiv jarayonlarni hal qiluvchi maqsadli aralashuvlar va terapiyalarni ishlab chiqishga qaratilgan keyingi tadqiqotlar uchun eshikni ochadi. OKB ongining murakkab ishlarini tushunib, tadqiqotchilar zararlanganlar uchun ushbu holatning yukini engillashtiradigan yanada sa
