Behruzbek Hamidov
Norvegiyalik olimlar vaqt hissini aniqlash uchun mas’ul bo’lgan miya hujayralarini topdilar. Ular voqealar tartibiga rioya qiladilar va boshdan kechirgan voqealar xotirasida hal qiluvchi rol o’ynaydi.
Ushbu hujayralar joylashgan miya maydoni odamning bo’sh joyni idrok etishi uchun mas’ul bo’lgan joyga ulashgan. Inson soatga qarab yashashga odatlangan. Kuniga 24 soatga e’tibor qaratib, biz kunimizni rejalashtiramiz. Biroq, miyaning o’zi buni boshqacha qabul qiladi. Unga “neyron soat” deb ataladigan narsa o’rnatilgan. Va ular vaqtni daqiqalar va soniyalar bilan emas, balki tajriba miqdori bilan hisoblashadi. Shunday qilib, aytishimiz mumkinki, miya uchun vaqt birligi voqealar va tajribalar ketma-ketligidir.
Vaqt haqidagi his-tuyg’ularimiz to’g’ri deb taxmin qila olamizmi? Biz hammamiz bilamizki, ta’til vaqti tezroq uchadi va soatlab zerikarli ish cheksiz davom etadi. Garchi vaqtni his qilish uchun mas’ul bo’lgan neyronlar joylashgan hudud hali ham olimlar tomonidan hal qilinayotgan bo’lsa-da, bu haqiqatan ham shunday deb taxmin qilish mumkin.
Olimlarning xulosalariga ko’ra, vaqt va makon hissi lateral entorial korteksda kodlangan. Va aynan unda joylashgan birikmalar noyob naqshlarni olishi mumkin. Zona plastikdir, ya’ni faoliyat turini va olingan tajribani o’zgartirish orqali biz vaqt haqidagi tasavvurimizni mustaqil ravishda o’zgartirishimiz mumkin.
