Izzattillo Islomov
| Nima uchun odamlar so’kish so’zlarini ishlatishadi? |
Biz ma’lumotni etkazish, fikr va his-tuyg’ularimizni ifodalash, ijtimoiy aloqalarni yaratish va munosabatlarni o’rnatish uchun muloqot qilamiz.
Biroq, muloqotning turli shakllari, masalan, suhbatlar, xatlar va elektron pochta xabarlari madaniyatli bo’lishiga qaramay, har doim ham bu me’yorlarga to’g’ri kelmaydigan hodisa mavjud – odobsiz so’zlardan foydalanish yoki oddiygina so’kish.
“Nima uchun odamlar odobsizlikdan foydalanadilar?”
ko’p jihatlar va psixologik omillarni o’z ichiga olgan savol.
Mumkin bo’lgan tushuntirishlardan biri kuchli hissiy reaktsiyani qo’zg’atish yoki boshqa odamlarni zarba berish istagi bo’lishi mumkin.
Ba’zi hollarda so’kinish so’zlardan foydalanish ijtimoiy kontekstda kuch, ishonch yoki hukmronlikni namoyish qilish usuli sifatida harakat qilishi mumkin.
Bu odamga o’zining tajovuzkorligini o’rnatishga va boshqa odamlarning e’tiborini jalb qilishga yordam beradi.
Biroq, bu jihatlarga qo’shimcha ravishda, ko’plab tadqiqotchilar odobsiz so’zlardan foydalanish insonning psixologik holati va hissiy stressi bilan bog’liq degan fikrga qo’shiladilar.
G’azab, asabiylashish, umidsizlik yoki stress kabi salbiy his-tuyg’ularni boshdan kechirganimizda, so’kinish so’zlardan foydalanish bu his-tuyg’ularni chiqarishning bir usuli bo’lishi mumkin.
So’kinishlarning kuchi va hissiy intensivligidagi farqlar ularni muloqotda qo’llash samaradorligi darajasiga ta’sir qilishi mumkin.
Shuni ham hisobga olish kerakki, so’kinish so’zlardan foydalanish umumiy jargonning bir qismi yoki ma’lum bir guruh odamlarning madaniy konteksti bo’lishi mumkin.
Ba’zi jamiyatlar yoki ijtimoiy guruhlar so’kinish so’zlarini tarqatish yoki taqiqlashni targ’ib qiladi, bu esa ulardan foydalanish odatiga ta’sir qiladi va ularning hissiy ta’sirini oshiradi.
Biroq, qasam ichish har doim ham salbiy narsa emasligini ta’kidlash kerak.
Ba’zi hollarda so’kish so’zlardan foydalanish turli xil ijtimoiy va madaniy ma’nolarga ega bo’lishi, hazilni ifodalashi yoki muayyan muloqot uslubiga xizmat qilishi mumkin.
So’kinish so’zlaridan bunday foydalanish muloqot normalari va qoidalari umumiy qonunlardan farq qilishi mumkin bo’lgan ijtimoiy kontekstning bir qismi bo’lishi mumkin.
Umuman olganda, muloqotda so’kinish so’zlardan foydalanish ko’plab omillar, jumladan, hissiy reaktsiyani qo’zg’atish yoki o’zining tajovuzkorligini, hissiy holatini, madaniy me’yorlarini va muloqot uslublarini ko’rsatish istagining natijasi bo’lishi mumkin.
Shu bilan birga, har bir inson o’z fikrini bildirish va muloqot qilish usulini tanlash huquqiga ega ekanligini unutmaslik kerak.
So‘zimiz uchun mas’uliyat hamisha o‘zimizda, nutqimizni nazorat qila olish esa madaniy va tsivilizatsiyalashgan jamiyat taraqqiyotidagi muhim sifatdir.
