angi tadqiqot 8 ta tadqiqot shuni ko‘rsatdiki, savollarga javob berish uchun Googledan foydalangan odamlar Google’dan foydalanmaganlarga qaraganda o‘z bilimlari va xotiralariga ko‘proq ishongan. Eng muhimi, Google-dan foydalangan odamlar, ishlatmaganlarga qaraganda to’g’ri bo’lishi mumkin emas.

Dunyoning eng muhim ilmiy yutuqlari alohida mutaxassislarning ushbu mavzu bo’yicha hamma narsani bilishi tufayli emas, balki odamlar boshqa manbalardan bilim olishlari va ulardan foydalanishlari tufayli sodir bo’ldi. Tadqiqot muallifi Adrian F. Uord: “Odamlarning boshqalarning bilimlarini o’z kognitiv jarayonlariga kiritish chastotasi va imkoniyatlari, shuningdek, insonning individual bilishi haqiqatan ham individual emasligini ko’rsatadi”, deb yozgan edi. “Fikrlash, eslash va bilish ko’pincha hamkorlikda bo’lib, ichki va tashqi kognitiv resurslar o’rtasidagi o’zaro ta’sir natijasidir.”

“Muassis Sergey Brin taʼkidlaganidek, Google atayin tashqi vositaga oʻxshamaslik va koʻproq “miyangizning uchinchi yarmi”ga oʻxshab yaratilgan – bilim interfeysi shu qadar uzluksizki, qidiruv oʻylashdek tuyuladi”.

Tajriba 1da ishtirokchilar mustaqil ravishda yoki Google yordamida 10 ta umumiy bilim savollariga javob berishdi. Keyin ular o’zlarining kognitiv qobiliyatlarini qanchalik yaxshi idrok etganliklarini o’lchaydigan kognitiv o’zini o’zi baholash shkalasini to’ldirishdi. Natijalar shuni ko’rsatdiki, Google’dan foydalangan ishtirokchilar savollarga o’zlari javob berganlarga qaraganda ko’proq savollarga to’g’ri javob berishgan, tashqi bilimlarga kirish qobiliyatiga ko’proq ishongan va xotirasiga ko’proq ishongan. Bu shuni ko’rsatadiki, ishtirokchilar Google’da topgan ma’lumotlarini o’z xotiralariga bog’lashmoqda.

2-tajriba 1-tajriba bilan bir xil edi, bundan tashqari, ishtirokchilarning faqat yarmi kognitiv o’zini o’zi baholash o’lchovini oldi. Keyin barcha ishtirokchilardan Googlingga ruxsat berilmagan ikkinchi bilim testida qancha savolga to’g’ri javob berishlarini taxmin qilish so’ralgan. Natijalar shuni ko’rsatadiki, Google bilan birinchi testni o’tkazganlar birinchi testni mustaqil ravishda topshirganlarga qaraganda ikkinchi bilim testida ko’proq bilishlarini bashorat qilishgan. Tajriba 1da bo’lgani kabi, Google’dan foydalanmaganlarga qaraganda Google’da ishlaganlar o’zlarining kognitiv qobiliyatlariga ko’proq ishongan.

3-tajriba 2-tajribani kengaytirishga intildi. Ishtirokchilar ikkita bilim sinovini to’ldirib, savollarga to’g’ri javoblarni olishdan tashqari protsedura umuman bir xil edi. Keyin, ular Google’dan foydalana olmaydigan ikkinchi testda qanchalik yaxshi o’tishlarini bashorat qilishdi . Nihoyat, ular ikkinchi testni topshirishdi. Natijalar shuni ko’rsatdiki, birinchi testni yakunlash uchun Google’dan foydalanganlar, hatto Google’ga kirish imkoni bo’lmasa ham, ikkinchi testda yaxshiroq ishlashlarini bashorat qilishgan. Muhimi, natijalar shuni ko’rsatadiki, bu ishtirokchilar ikkinchi testda Google’dan umuman foydalanmaganlarga nisbatan yaxshiroq natija ko’rsatmagan . “Ushbu natijalar ham odamlar onlayn qidiruv natijalarida mavjud bo’lgan bilimlar uchun shaxsiy kredit olishlari haqida qo’shimcha dalillarni taqdim etadi va Internet hissalarini qadrlamaslik o’ziga ortiqcha ishonchga olib kelishi mumkinligini ta’kidlaydi”, dedi Uord.

4-tajriba ishtirokchilarga uchta shartdan biriga tayinlanganligi bilan ajralib turardi: Google, Google yo’q yoki Google yo’qligi va noto’g’ri fikr-mulohazalar. Uchinchi shartda ishtirokchilarga 10 ta savoldan 8 tasiga to‘g‘ri javob berganliklari aytildi. Keyin ulardan ishtirokchilarni yolg’on ballga ishonganlar va ishonmaydiganlarga bo’lish uchun ushbu ballga rozi ekanligingiz so’ralgan. Natijalar shuni ko’rsatdiki, Google holatida bo’lganlar noto’g’ri fikr-mulohazalarga ishonganlar kabi o’z xotiralariga ishonadilar. Boshqa tomondan, Google-dan foydalana olmaganlar, yolg’on fikr-mulohazalarga ishonmaganlar kabi, o’zlarining bilim qobiliyatlariga ishonchlari komil edi.

Tajriba 5da ishtirokchilar Google bilan maslahatlashishdan oldin javoblarini yozishlari kerak edi. Natijalar shuni ko’rsatadiki, Googlingdan oldin o’z javoblarini yozgan odamlar o’zlarining bilim qobiliyatlariga ishonchlari pastroq bo’lgan va oldingi tajribalarda bo’lgani kabi o’z javoblarini oddiygina Google orqali qidirganlarga nisbatan kelajakda bilim testida kamroq bilishlarini bashorat qilganlar. “Ushbu natijalar shuni ko’rsatadiki, onlayn qidiruvning odatiy jarayoni ichki va tashqi bilimlarning nisbiy hissasini yashiradi; Shaxsiy bilimlarning cheklanishi sezilarli bo’lganda, odamlar Internet biladigan narsalarni bilishlariga ishonmaydilar.

Tajriba 6da Google qidiruv natijalari kechiktirildi, bu esa ishtirokchilarga Google qidiruvi vaqtida javob uchun shaxsiy xotiralarini qidirish imkoniyatini berdi. Google ishlash tezligi odamlarga javob uchun shaxsiy xotirasini chinakam izlashga imkon bermaydi. Uchinchi shart bu tajribada Google kechiktirilgan qidiruv shartiga oʻzgartirildi, bunda javoblar paydo boʻlishi uchun 25 soniya kerak boʻldi. Natijalar shuni ko’rsatadiki, sekin Google-dan foydalanganlar, xuddi Google-dan foydalanmaganlar kabi, o’z bilimlariga ishonishgan. Bundan tashqari, sekin Google-dan foydalanganlar kelajakdagi bilim matnida Google-dan foydalanmaganlarga qaraganda yaxshiroq ishlashlarini bashorat qilishmagan.

7-tajriba avvalgi tajribalar bo‘yicha kengaytirilgan bo‘lib, ishtirokchilarni oson, o‘rta yoki qiyin savollarga Google bilan yoki Googlesiz javob berish uchun tasodifiy tayinlash orqali. O’rta darajadagi savollar uchun oldingi tajribalar natijalarini takrorlash Google’dan foydalanganlar o’zlarini aqlliroq, yaxshi xotiraga ega va kelajakda Google’dan foydalanmaydiganlarga qaraganda ko’proq bilishlarini bashorat qilishgan. Google oson savollar uchun bu qarorlarga ta’sir qilmadi. Qiyin savollar bo’yicha, Google’dan foydalangan odamlar, Google’dan foydalanmaganlarga qaraganda, kelajakda shunga o’xshash qiyin savollar bo’yicha ko’proq ma’lumotga ega bo’lishini kutishgan.

8-tajriba ishtirokchilari o‘z bilimlari, Google yoki Vikipediyadan foydalangan holda 50 ta umumiy bilimga oid savollarga javob berishdi. Vikipediya holatida bo’lganlarga tegishli sahifaga to’g’ridan-to’g’ri havola berildi. “Google’dan javoblarni olish ko‘pincha “faqat bilish”dek tuyulishi mumkin; farqli o’laroq, Vikipediyada javob izlashda qo’shimcha kontekstli ma’lumotlarga duch kelish va ularni saralash bu bilim tashqi manbada paydo bo’lganligini eslatib turadi.

Keyin ularga 70 ta savol taqdim etildi (50 ta allaqachon ko’rilgan, 20 ta yangi savol) va ular savolga o’z bilimlari yoki Internet orqali javob berganliklarini so’rashdi. Natijalar shuni ko’rsatadiki, Google-dan foydalangan ishtirokchilar ma’lumot manbasini aniqlashda Vikipediyadan foydalanganlarga qaraganda kamroq aniqroq edi. Bundan tashqari, Google’da ishlaganlar Vikipediya holatidagilarga qaraganda onlayn ma’lumotlarni o’z xotiralariga bog’lashlari mumkin edi. “Bu natijalar shuni ko’rsatadiki, onlayn ma’lumotlarga uzluksiz ulanish nafaqat ichki va tashqi bilimlar o’rtasidagi chegaralarni buzadi – ba’zida bu chegaralarni butunlay yo’q qilishi mumkin, bu esa odamlarni Internetda topilgan ma’lumotlar aslida ularning bosh suyagi ichida joylashganligiga ishonishga olib keladi”. Uord xulosa qildi.

Umuman olganda, ushbu tadqiqotlar natijalari shuni ko’rsatadiki, bilim olish uchun Google-ga tayanish biz bilgan ma’lumotlar va biz bilgan ma’lumotlar o’rtasidagi chegaralarni xiralashtirishi mumkin, biz onlaynda osongina olishimiz mumkin.