Qasos oluvchi qahramonlar bizga bolalikdan tanish: nohaq hukm qilingan Edmond Dantes graf Monte-Kristoga aylanadi va jinoyatchilarni jazolaydi, Medeya Jeysonning bolalariga xiyonati tufayli g’azabini chiqaradi. Shahzoda Gamlet amakisini otasini o‘ldirgani uchun to‘lashni istaydi… Adabiyot ikkala rolni ham o‘ynab ko‘rgan personajlar bilan to‘la: yo qurbon, yo jallod.
“Qasos har doim og’riqdan oldin bo’ladi”, deb tushuntiradi tizimli oilaviy terapevt Inna Xamitova. “Biz muhim odamning aybi bilan boshdan kechirgan azobimiz uchun qasos olishga harakat qilmoqdamiz: ko’pincha bu sherik, yaqin do’st, oila a’zosi. Shu bilan birga, biz o’zimiz uchun azob chekayotganlarga, go’yo ular bizni ataylab qiynalayotgandek, yomon niyat bilan bog’lashga moyilmiz.
Instinktiv mexanizm
Qasos uning to’lqinlariga sho’ng’iganlarni qamrab oladi. “Bizning ongsizligimizda o’zaro munosabatlar printsipi mavjud: men his qilayotgan narsani his qilish uchun biz boshqasiga muhtojmiz”, deb tushuntiradi psixoanalitik Jerar Bonnet. – Bolalikda biz boshdan kechirgan his-tuyg’ular bizni boshqa birovning bizga nisbatan qilgan xatti-harakatlari uchun javob berishga majbur qiladi: yaxshi va yomon. Keyingi hayot biz chaqaloqlik davridagi ogohlantirishlarga reaktsiya sifatida quriladi. Bu aqliy hayotning harakatlantiruvchi kuchi. Ammo biz kichik qasosni, muammolarga impulsiv munosabatni R harfi bilan qasos olishdan farqlashimiz kerak.