Siz tovuqni chiqarib tashladingizmi, chunki sigir o’t yeydi va tovuq bunga hech qanday aloqasi yo’qmi? Yoki o’t, chunki o’t o’simlik, sigir va tovuq faunami? Birinchi holda, siz sharqiy (yaxlit) fikrlash turiga egasiz: siz ob’ektlarning o’zaro ta’siriga qiziqasiz. Sharq tafakkuri ob’ektni maydondan ajratib qo’ymaydi va mantiqqa emas, balki tajribaga tayanadi. Ikkinchisida – G’arbiy (analitik): siz ob’ektni ajratib olasiz va keyin uning xususiyatlariga qiziqasiz.

Ikki xil fikrlash haqidagi gipoteza ikki yuqori rivojlangan madaniyat – Qadimgi Xitoy va Qadimgi Yunonistonni taqqoslash paytida paydo bo’lgan. Qadimgi yunonlar uchun kundalik hayot tanlov tuyg’usi va ijtimoiy cheklovlarning etishmasligi bilan sug’orilgan va oddiy odamlarda hech qanday qadimgi sivilizatsiyada misli ko’rilmagan voqealarga shaxsiy ta’sir qilish tuyg’usi rivojlangan.

Xitoyliklar yunonlarga mutlaqo teskari edi. U erda shaxsning xatti-harakati guruhning kutishlari bilan belgilanadi. Xitoy jamiyati odamga o’zini ulkan, murakkab va umuman xayrixoh organizmning bir qismi ekanligini juda kuchli his qildi va unga birinchi navbatda guruh ichidagi uyg’unlikka intilishni buyurdi.