Har kuni bizni ko’plab tovushlar o’rab oladi, biz hatto e’tibor bermaymiz ham. Ba’zi odamlar soatning baland ovozi bilan uxlashlari mumkin, boshqalari esa hatto o’z sevganlari bilan kechki ovqatga ham chiday olmaydilar, chunki ular baland ovozda chaynashadi. Biz asabiylashganimizda, biz ko’proq chalg’itamiz va fon shovqinini sezishni boshlaymiz. Ammo ba’zi odamlar doimo stressda bo’lib, tovushlarni e’tiborsiz qoldirolmaydilar – bu misophonia yoki misophonia deb ataladigan kasallik.

Bu tartibsizlikmi?

Misofoniya so’zma-so’z tarjimada “tovushlardan nafratlanish” deb tarjima qilinadi. Bu odamning aksirishi, yo’talishi yoki burnini baland ovozda tozalashiga toqat qilmaslik sifatida ifodalanishi mumkin. Boshqa keng tarqalgan qo’zg’atuvchi omillar orasida horlama, chayqalish, ovqatni maydalash, chayqash va qoshiq bilan stakanni aralashtirish kiradi. Agar faqat ro’yxatga olish sizni bezovta qilsa, bu bu haqda o’ylash uchun sababdir.

Maishiy tovushlarga toqat qilmaslik tibbiy nuqtai nazardan mustaqil buzilish deb hisoblanmaydi. Odatda kamaytirilgan ovoz qarshiligi deb ataladi. Mizofoniya belgilari tajovuzkorlik namoyon bo’lgunga qadar tez tirnash xususiyati sifatida namoyon bo’ladi. Biror kishi tezda g’azablanib, hatto ataylab hech narsa qilmagan odamga “qashqirishi” mumkin. Reaksiyaning sababi nafaqat tovushning tabiati, balki uning tonalligi, chastotasi va hajmi ham bo’lishi mumkin. Mizofoniya bilan og’rigan odam kiruvchi xabarning ovoziga osongina chidashi mumkin, ammo u ketma-ket 10 marta takrorlansa, telefon shikastlangan bo’lishi mumkin. Ba’zi hollarda qarama-qarshi reaktsiya paydo bo’ladi, odam befarqlik holatiga tushib qoladi, o’zini o’ziga tortadi va o’zini jamiyatdan yopib qo’yadi.

Sabablari

Odamlar qayerda tovushlarni yomon ko’radilar? Hamma narsa har doimgidek bizning psixologiyamizda. Oldingi salbiy tajribalar markaziy asab tizimining buzilishini yanada kuchaytirishi mumkin. Anksiyetening kuchayishi va kuchli hissiy reaktsiyalar vaziyatni yanada og’irlashtirishi mumkin. Bundan tashqari, agar odamda eshitish qobiliyatining buzilishi bo’lsa, u boshqalarning namoyon bo’lishiga ko’proq moyil bo’ladi.

Buzilishning rivojlanishidagi boshqa omillar ruhiy kasalliklar, yoshga bog’liq eshitish qobiliyatini yo’qotish va zaif konsentratsiyani o’z ichiga oladi. Bundan tashqari, ikkinchisi diqqat etishmasligi giperaktivlik buzilishi (DEHB) bilan bog’liq bo’lishi mumkin. Mizofoniya ba’zi dori-darmonlarni qabul qilish orqali ham paydo bo’lishi mumkin. Buning sabablarini aniqlash va buzilishni aniq tashxislash uchun bir qator mutaxassislar tomonidan keng ko’lamli tekshiruvdan o’tish kerak.

Davolash

Amerikalik audiologlar ushbu buzuqlikning rivojlanishini tadqiq qilmoqdalar va simptomlarni engillashtirish uchun tovush terapiyasidan foydalanmoqdalar – pushti shovqin, musiqa. Boshqa davolash usullari xulq-atvor va kognitiv terapiyani o’z ichiga oladi. Buzilish stress bilan qo’zg’alishi mumkinligi sababli, birinchi navbatda undan xalos bo’lishga arziydi. Miyani detoksifikatsiya qilish, meditatsion amaliyotlar va miyaning kognitiv funktsiyalarini kuchaytirish, xususan, e’tibor bunga yordam beradi.