Soxta xotiralar

Shunday qilib, yozuvchi Vera Inber o’zining “Oyning o’limi” hikoyasida xotira psixologiyasida yuzaga keladigan metamorfozalarni tasvirlab berdi. Bizning xotiramizda saqlanadigan xotiralar o’zgarmasdir. Ular nafaqat so’nibgina qolmay, balki ilgari mavjud bo’lmagan butunlay yangi tafsilotlarga ham ega bo’lishlari mumkin. Ma’lumki, xotira xatolari sud jarayonlarida bir necha bor tushunmovchiliklarga olib kelgan.

O’nlab yillar davomida xotira muammolari bilan shug’ullangan va guvohlarning yolg’on xotiralariga asoslanib, adolatsiz hukm chiqarilgan hollarda bir necha bor guvoh va ekspert bo’lgan Elizabet Loftusning e’tiborini shu narsa tortdi. U haqiqatda mavjud bo’lmagan xotiralardagi tafsilotlar qayerdan kelganiga hayron bo’ldi. Nima uchun odamlar sodir bo’lmagan narsalarni eslab qolishadi yoki ular qanday sodir bo’lganidan butunlay boshqacha voqealarni eslashadi? Boshqacha qilib aytganda, xotira aslida qanday ishlaydi va “noto’g’ri xotiralar” qaerdan keladi.

“SOXTA XOTIRALAR” QANDAY YARATILADI

1. Bizning xotiramiz “qayta yozilishi” mumkin

Bir qator eksperimentlardan so’ng Loftus xotiralarni kimningdir ongiga singdirish mumkinligini aniqladi. Misol uchun, biror voqeadan so’ng darhol odamga ataylab noto’g’ri ma’lumot berilganda yoki unga o’tmish haqida etakchi savollar berilsa.

Loftus tomonidan o’tkazilgan tajribalardan birida sub’ektlarga yo’l-transport hodisalari fotosuratlari ko’rsatildi. Ularni ko’rib chiqqandan so’ng, eksperimentator savollar berdi. Bir guruhdan oddiygina eslab qolgan zararlarni sanab berish so‘ralgan, ikkinchi guruhga esa tekshiruvchi savollar berildi: “Avtomobilning farasi singanini payqadingizmi?”. Natija hayratlanarli bo’ldi: ikkinchi guruhdagi respondentlar o’z xotiralarini buzish ehtimoli 2 baravar ko’p edi.

Ma’lum bo’lishicha, bizning xotiralarimiz nafaqat vaqt o’tishi bilan o’zgarishi mumkin, balki etakchi savollar yordamida begona odam ularni “to’g’irlashi” mumkin. Agar biz bilan sodir bo’lgan voqealar haqida ataylab noto’g’ri ma’lumotlar asta-sekin singdirilsa, o’tmish haqidagi fikrlarimiz buzilishi mumkin. Biz aslida nima bo’lmaganini eslaymiz va biz boshdan kechirgan narsaning haqiqatiga chin dildan ishonamiz.

Behruzbek Hamidov

Psixolog,Profayler

Aloqador maqolalar

Dushanbani qanday sevish kerak: ish haftasini quvnoq boshqarishga yordam beradi 10 ta maslahat. Nima uchun Dushanbani yomon ko‘raman? Bundan qanday qutulsam bo‘ladi?

Ko’pchilik dushanba og’ir kun degan fikrga o’rganib qolgan. Biz ko’pincha uning yakshanba kuni va bir qismi haqida o’ylashni boshlaymiz, kayfiyatimizni buzamiz dam olishdan mahrum qilamiz. Dushanba kunlarini yaxshi ko’rishga yordam…

Hayotingizdan afsuslanmaslikka yordam beradi 9 ta maslahat: Keksalikdan qo’rqish va hayotni behuda o’tkazish hissi – bu yosh bilan ortib boruvchi umumiy tajriba. Ular bilan qanday kurashish kerak?

Yoshimiz o’tgan sari imkoniyatlar kamayib, ko’proq qiyinchiliklar paydo bo’ladi. Bizning sog’lig’imiz yomonlashadi, bizda kamroq va zaifroq energiya qoladi va biz nima qilishga vaqtimiz yo’qligini va nimani o’zgartirishni xohlayotganimiz haqida o’ylashni…

Добавить комментарий

Ваш адрес email не будет опубликован. Обязательные поля помечены *

53 − = 47

Akme Consalting !!!

Bizga qo‘shiling !

error: Content is protected !!
На платформе MonsterInsights