Behruzbek Hamidov
Bunga yo’l qo’ymaslik uchun biz o’z fikrimiz bilan ishlashni boshlashimiz kerak. Bu holatda “nima” dan ko’ra “qanday” muhimroqdir. Miyaga qo’shimcha ravishda yangi ma’lumotlarni yuklash yoki ishonish kerak bo’lgan nufuzli fikrni izlashning hojati yo’q – bizda fikrlash uchun zarur bo’lgan hamma narsa mavjud. Qolgan narsa – mexanizmni sozlash va uni ishga tushirish. Bilim bizning dunyoqarashimizni kengaytiradi va bizga nazariyalar va paradigmalar bilan o’ynashga imkon beradi, lekin asosiy savol biz undan qanday foydalanishni bilamizmi yoki u mavhum va umumiy bo’lib qoladimi, hayotdan uzoqda.
Bolalar tafakkurini rivojlantirishga ixtisoslashgan zamonaviy frantsuz faylasufi Oskar Breniffier tanqidiy fikrlashning bir qancha tamoyillarini belgilaydi. Ayniqsa, kattalar uchun ularni o’zlashtirish foydalidir.
1. Fikrlaringizni baland ovozda ayting yoki ularni yozib oling
Fikrlarni so’z bilan ifodalash orqali biz boshimizni nima to’ldirishini tushunish uchun birinchi qadamni qo’yamiz. “Men tushunaman, lekin men buni so’z bilan ifodalay olmayman” degan keng tarqalgan ibora tubdan noto’g’ri: bunday holatlar bizning ongimiz hali yoqilmaganligini ko’rsatadi, bu biz tushunish haqida emas, balki sezish haqida gapirayotganimizni anglatadi. O’z fikrlarimizni yozib, biz ularni yaxshiroq tushunishni o’rganamiz.
