Ekzistensial terapiyaning paydo bo’lishi

Falsafadagi ekzistensial yo’nalish urushlar davrida mashhur bo’la boshladi. Ushbu tendentsiya bugungi kunda ham dolzarbdir. Turli yoshdagi va ijtimoiy maqomdagi odamlar o’zlarini qanday topish va kuchni his qilish haqida qayg’uradilar.

Birinchi marta ko’plab ekstremal tadqiqotlar o’tkazgan Viktor Franko psixoterapiyada ushbu yo’nalish haqida gapirdi. U ekzistensial tahlil insonga qanday qilib to’g’ri azob chekishni bilishga yordam berishi kerak deb hisoblagan. Bu nafaqat azoblanishning o’zi, balki uni qabul qilishdir. Biror narsa sodir bo’lgan har bir odamning maqsadi nima uchun ekanligini tushunish bo’lishi kerak.

Ekzistensial yondashuvning rivojlanishi o’limga mahkum odamlar bilan ishlagan psixoterapevt Irvin Yalom bilan ham bog’liq. Uning uslubi falsafasi insonning o’limini qabul qilish edi. Terapevtning fikriga ko’ra, bu hayot davomida faol harakatlarga turtki bo’lgan insonning o’limini anglashdir. Ushbu yondashuvga ko’ra, inson o’z o’limining muqarrarligi, shuningdek, kundalik hayotdan chiqib ketish va uning to’liq chuqurligini boshdan kechirishga yordam beradigan yaqinlarining o’limiga ruhiy jihatdan duch keladi. Inson hayotida sodir bo’lgan har qanday voqea shaxsning o’sishiga turtki bo’lishi kerak.

O’lim qo’rquvi uchun terapiya

O’lim qo’rquvi asosiy tuyg’u bo’lib, u ongsiz darajadagi mutlaqo har qanday tirik mavjudotga xosdir. Ekzistensial terapiyada hamma narsa bu haqiqatning muqarrarligi haqidagi g’oya va tushunishdan boshlanadi. Yalomning tadqiqotlari davomida ma’lum bo’ldiki, faol va to’liq hayot kechirgan odamlar o’limdan kamroq qo’rqishadi. O’z hayotini behuda o’tkazganlar, doimo o’zlarini nimadir inkor etib, o’limdan ko’proq qo’rqishadi.

Yolg’izlik tuyg’ulari bilan kurashish

Bu qanchalik g’alati tuyulmasin, lekin yolg’izlik tuyg’usidan xalos bo’lish uchun siz yolg’iz bo’lishingiz kerak. Muxtasar qilib aytganda, terapiya paytida psixolog mijozning sheriklik munosabatlarini ta’kidlashi kerak bo’ladi, chunki ko’pincha bemorlar sherikni manipulyatsiya qilish va egallashga harakat qilganda nosog’lom munosabatda bo’lishadi. Bunday holda, terapevt “bu erda va hozir” tafakkurini qo’llashi, shuningdek, o’z mijoziga fikr bildirishi kerak. Bundan tashqari, har bir insonning hayotida depressiyaga olib keladigan burilish nuqtalari mavjud. Bunday holda, bemorga ichki jarayonlarga emas, balki tashqi ma’noga ega bo’lganlarga e’tibor berish kerakligini tushuntirish muhimdir.

Aytishimiz mumkinki, ekzistensial terapiyada eng muhimlaridan biri bu psixoterapevtning bemorning hayotiy voqealarida faol ishtirok etishidir. Psixolog bemorning hayotining ma’nosiga maksimal darajada jalb qilinishi kerak. Bemor va terapevt o’rtasidagi munosabatlarga asoslangan terapiya hayot muammolarini hal qilishda samarali bo’ladi.