Hayajon – bu psixikaning turli to’satdan va kutilmagan hodisalarga tabiiy reaktsiyasi bo’lib, bu, afsuski, haqiqatan ham zarur bo’lganda samarali harakat qilishimizga to’sqinlik qiladi.

Misol uchun, hatto imtihon oldidan hamma narsani yaxshi o’rgangan talaba hayajondan eng elementar narsalarni unutib qo’yish xavfini tug’diradi. Agar vahima to’lqini uni qo’rquv va uyqusizlik bilan bog’lab qo’ygan bo’lsa, xodim ish joyida boshliqlari oldida o’z pozitsiyasini himoya qila olmaydi …

Yaxshiyamki, kuchli hayajonni tezda engish va vaziyatni to’liq nazorat qilish imkonini beruvchi samarali usullar mavjud. Ularni qurolga oling!

1. Ushat suvi

Bu usul hayajonda o’z tanasini nazorat qilishni yo’qotadiganlar uchun juda mos keladi. Qo’rquv ularda jismoniy ko’rinishlarni keltirib chiqaradi – qo’llarning titrashi, tizzalardagi titroq, nafas qisilishi, diqqatni yo’qotish.

Bunday vaziyatda o’zingizga yordam berishning yagona yo’li – diqqat markazini jismoniy ko’rinishlardan kuchliroq his-tuyg’ularga o’tkazishdir. Ushbu usul muzli suv vannasi deb ataladi. Yo’q, sizga chelak kerak emas – shunchaki hojatxonaga boring va o’zingizni sovuq suv bilan yuving, bilaklaringiz bilan tirsaklargacha yuving. Tana qayta tiklanadi, xursand bo’ladi va “bu erda va hozir” ga qaytadi.

2. Ichki muloqotni to’xtating

Ko’pincha intervyu oldidan hayajonlanish yoki tinglovchilar oldida nutq so’zlash odamni vahima qo’zg’atadi, chunki u o’zini shamollatib yuboradi. Bu tashvish beruvchi narsalarni doimo takrorlash va voqealar rivoji uchun ayanchli stsenariylarni o’ylab topishdan kelib chiqadi. Bechora aniq fikrlash, vaziyatni baholash, haqiqatni fantastikadan ajratish qobiliyatini yo’qotadi.

Bunday holda, sizning irodangizni mushtga to’plash va bu ichki radioni bo’g’ib qo’yish muhimdir. Bir varaq qog’ozni oling va tashvishlaringiz sababini faqat uchta so’z bilan ifodalang. Ularga qarang va o’zingizdan so’rang: bularning barchasi haqiqatan ham shunday kuchli tajribalarga arziydimi? Ushbu mashqdan so’ng, vaziyat, albatta, to’xtab qolmasligini va sizning tasavvuringiz juda ko’p “o’ylangan”ligini bilib olasiz.

3. Chalg’itish

Ko’rinib turibdiki, agar siz ko’zingizni yumib, “o’zingizga chekinsangiz”, qisqa noxush hodisaga dosh berish osonroq bo’ladi. Aslida, hamma narsa aksincha!

Siz atrof-muhitning biron bir ob’ektiga e’tibor qaratishingiz va uni iloji boricha uzoqroq ushlab turishingiz kerak. Narsani barcha nuanslari bilan ko’rib chiqing, tafsilotlar yoki naqsh elementlari sonini hisoblang, ob’ekt ichkaridan qanday joylashtirilganligi haqida o’ylang. Ya’ni, har qanday chalg’ituvchi narsalarni – ma’nosiz bo’lsa ham, ongingizda qiling.

4. Ishni kechiktirmang

Biror kishi uni qo’rqitadigan vaziyatni “ertaga” qoldirishga intiladi – masalan, xo’jayin bilan suhbat yoki tish shifokoriga borish. Bu taktika asab hujayralarini qutqaradiganga o’xshaydi. Ammo, ma’lum bo’lishicha, uning salbiy tomoni va juda yoqimsiz tomoni bor.

X soatni qancha kechiktirsak, ruhiyatimizni shikastlovchi omilning bo’yinturug’i ostida qolamiz. Va qanchalik hayajon kuchayadi. Va muqarrar voqea sodir bo’lganda, biz noqulay tajribalarning eng yuqori cho’qqisiga chiqamiz.

Ma’lum bo’lishicha, qo’rquv halokatli darajaga yetguncha vaziyatni imkon qadar tezroq hal qilish ancha samaraliroq.

5. Yig’lay olasiz!

Uzoq, uzoq vaqt davomida o’zlarida his-tuyg’ularni bostiradigan va psixologik stressni astoydil kamuflyaj qiladigan odamlar vahima hujumlariga moyil. Shunday qilib, vaqti-vaqti bilan o’zingizga hissiy yukni tushirish imkoniyatini berish kerak! Ko’z yoshlari zaiflikning namoyon bo’lishi emas, balki salbiy bosimdan xalos bo’lish va asab tizimiga nafas berish usulidir.