Doimiy rivojlanish

Fandagi eng “insoniy” yo‘nalish vakillarining fikricha, inson doimo – aslida butun umri – bo‘lish jarayonida (shuning uchun ham o‘sha o‘quvchi shunday o‘zgaradi). Va agar kimdir rozi bo’lmasa va rivojlanmasa, u eng qimmatli narsani – hayotning ma’nosini yo’qotadi, uning har bir daqiqasini iloji boricha to’yingan qilish kerak.

Idrokning subyektivligi

Gumanist psixologlar shaxs uchun mavjud bo’lgan yagona “haqiqat” juda va juda sub’ektiv ekanligiga aminlar. Nazariychilar nima desalar ham, dunyoda tajribadan qimmatliroq narsa yo‘q. Va har bir inson uchun bu tajribaning ma’nosini so’z bilan ifodalab bo’lmaydi. Gumanistik psixologiya asoschisi Avraam Maslou shunday degan edi: “Hech narsa tajriba o’rnini bosa olmaydi” va uning izdoshlari undan og’ir iqtibos keltiradilar.

Butunlik tushunchasi

Xuddi shu Maslouning ta’kidlashicha, psixologlar o’nlab yillar davomida inson hayotidagi individual voqealarni chuqur tahlil qilishga harakat qilishgan, ammo uning yaxlitligi e’tibordan chetda qolgan. Aslida, ular butun o’tloqni emas, balki gullarni o’rganishdi.

Maslou va uning izdoshlari butun har doim uning qismlari yig’indisidan kattaroq ekanligiga ishonishadi.

Ijodkorlik

Har bir inson ijodkor, – deb ishonishadi yo’nalish vakillari. Ijodkorlik tug’ilishdan har birimizga xosdir. Ammo atrof-muhit ko’pincha bu istaklarni bostiradi – masalan, ta’lim tizimi ko’pincha “qo’l uradi”.

ichki tabiat

Gumanistik psixologlar Freyd va uning tarafdorlari bilan qizg’in bahslashdilar. Psixoanaliz, agar inson o’zi bo’lgan ongsiz kuchlarni nazorat qilmasa, u boshqalarni yoki o’zini yo’q qiladi, deb hisoblaydi.

Gumanistik psixologiyada tabiatan har bir insonda o’zini o’zi anglash uchun ijobiy kuchlar mavjud deb ishoniladi. Agressiya va har qanday qoralik, odamlarda “o’tirish” – bu umidsizlik, o’z ehtiyojlarini qondira olmaslik oqibatidir.

Hayotning ma’nosini topish

Avstriyalik psixolog va psixiatr Viktor Frankl gumanistik psixologiyani logoterapiya kontseptsiyasi bilan mustahkamladi: unda aytilishicha, hayotda ma’no izlash shaxsiyat rivojlanishining dvigatelidir. Odam savolni to’g’ridan-to’g’ri shakllantirmasligi ham mumkin. Ammo shu bilan birga u o’z harakatlari bilan unga javob beradi.

Shu bilan birga, qadriyatlar har bir shaxs uchun ma’no rolini o’ynaydi. Olimning fikricha, ularning uch xili bor: ijod qadriyati (mehnat hamma narsaning asosi), kechinmalar (sevgi va bularning barchasi) va hayotiy pozitsiya (inson uni ongli ravishda tanlaydi va qiyin damlarda unga ergashadi).

Gumanistik psixologiyaga tegishli usullar

1971 yilda tadqiqotchi S. Peterson “Shaxsiy o’sish yo’llari katalogi” ni ishlab chiqdi – o’sha paytda u inson shaxsiyatining chuqurligini o’rganishning to’rt o’nlab usullarini o’z ichiga olgan. Ular orasida art-terapiya (rasm, musiqa, raqs), vizualizatsiya, yoga va meditatsiya, gestalt terapiyasi, tranzaksiya tahlili, psixodrama va ekzistensial psixoterapiya bor.

Albatta, bu aysbergning faqat uchi – umumiy ma’noda gumanistik psixologiyaning portreti va bu fan nimani o’rganishi haqida qisqacha ma’lumot. Agar siz ham insonning tabiatan yaxshi va mehribon ekanligiga ishonchingiz komil bo’lsa, unda siz bu dunyoni yaxshi tomonga o’zgartirishingiz mumkin.