Yo’q, men dangasa emasman, men kechikadigan odamman. Men, albatta, oxirgi kuni hamma narsani qilaman. Nega bugun emas? Xo’sh, shunchaki dangasa. Ha, doimiy kechiktirish – bu sizning psixikangiz va miyangizning tanlovidir. Maqolada neyrofiziologiya olamidan hech narsa qilmaslik istagi bilan kurashishga yordam beradigan qiziqarli ma’lumotlar mavjud.

Dangasalikka ilmiy yondashuv

Kechiktirish – bu aniq oqibatlarga qaramay, biz hal qilmoqchi bo’lgan muhim vazifani ixtiyoriy ravishda kechiktirishdir. Masalan, shifokorga boring, soliq to’lang, hisobot tayyorlang, yoqimsiz odamni chaqiring. Shu bilan birga, ertami-kechmi biror narsa qilish kerakligi aniq, lekin katta hissiy kuch va nervlarni sarflash bilan.

Agar siz butun semestrda o’qigan talabalarni va imtihon oldidan tunni energetik ichimlik bilan o’tkazadigan talabalarni taqqoslasangiz, ko’p narsa ayon bo’ladi:

• bo’shashgan holat va yoqimli mashg’ulotlar dastlab kechiktiruvchilarning qonida past darajadagi stress gormonlarini ishlab chiqaradi, ammo bu faqat vaqtinchalik afzallik;
• haqiqiy “dangasa odamlar” nafaqat ishni keyinroq topshirishadi, balki uni kamroq sifat bilan bajaradilar, ko’proq energiya sarflaydilar. Ya’ni, ular sukut bo’yicha o’z hayotlaridan kamroq qoniqish hosil qiladilar.

Bunga ishonish qiyin bo’lishi mumkin, ammo kechiktiruvchilar yomon natijalar bilan ko’proq ishlaydi va boshqalarga qaraganda ko’proq stressga duchor bo’ladi.

Odatda, kechiktirish quyidagilarga qodir emasligi bilan bog’liq:

• vaqtni boshqarish (hozir emas, balki keyinroq yaxshiroq bo’lishingizni kutish);
• kuchli tomonlaringizni baholang (men buni yaxshi qilmayman, boshlashga arzimaydi);
• kayfiyat va his-tuyg’ularni tartibga solish (muhim bo’lgan narsani yoqimli narsa bilan almashtirish istagi, chunki u yanada qiyinlashadi yoki monotoniyadan charchaydi).

Shu bilan birga, kechiktirish fenomeni men qila olaman sohasi doirasidan tashqarida – men ustuvorlik va vaqtni boshqarish ko’nikmalaridan foydalana olmayman. Kechiktirish fiziologik jarayon bo’lib, u o’z-o’zini tartibga solishning buzilishi bilan bog’liq.

Kechiktirishning neyrofiziologiyasi