Xitoyda o’tkazilgan yangi tadqiqotga ko’ra, uchuvchilar miyadagi funktsional bog’lanishning boshqacha modelini namoyish etadilar. Yangi tadqiqotlar miyaning turli sohalari o’rtasidagi o’zaro ta’sir va sinxronlashtirilgan faoliyatni o’rganib chiqdi va topilmalar shuni ko’rsatadiki, uchuvchilar uchmaydigan hamkasblariga qaraganda kognitiv moslashuvchanlikni yaxshilaydi.

Uchuvchilarga kognitiv talablar qo’yilganligi sababli, tadqiqotchilar uchuvchilar bo’lmaganlarga qaraganda ular miya ulanishining boshqacha modelini namoyish qilishlarini taxmin qilishdi.

Tadqiqotchilar xuddi shunday ma’lumotga ega bo’lgan 26 uchuvchi va 24 uchmaydigan shaxslarning muhim neyrokognitiv tarmoqlarini o’rganish uchun o’z-o’zidan miya faoliyatini tekshirish uchun keng qo’llaniladigan vosita bo’lgan dam olish holatidagi funktsional magnit-rezonans tomografiyadan foydalanganlar.

Uchuvchilarning 14 nafari Xitoy Fuqarolik aviatsiyasi parvozlar universitetining parvoz instruktorlari, 12 nafari esa aviakompaniyalarning birinchi ofitserlari bo‘lgan.

Nazorat guruhi bilan solishtirganda, uchuvchilar markaziy ijro etuvchi tarmoq ichida funktsional ulanishning pasayishini va markaziy ijro etuvchi tarmoq, salience tarmog’i va standart rejim tarmog’i o’rtasidagi rivojlangan funktsional ulanishlarni namoyish etdilar.

Tadqiqotchilarning ta’kidlashicha, markaziy ijro etuvchi tarmoq ichidagi ulanishning pasayishi, bu o’z-o’zini nazorat qilish va tahdid qiluvchi stimullarni baholash bilan bog’liq bo’lib, “tarmoqning turli funktsiyalarga ega bo’lishiga imkon berishi mumkin”. Boshqa tomondan, markaziy ijro etuvchi tarmoq, muhim tarmoq va standart rejim tarmog’i o’rtasidagi ulanishning ortishi umumiy kognitiv ishlash bilan bog’liq bo’lishi mumkin.

“Uchuvchilar doimo murakkab, dinamik muhitda ishlaydi. Parvoz endi “jismoniy ish” emas, balki yuqori darajadagi kognitiv faoliyatdir. Uchuvchi real vaqt rejimida barcha sharoitlardan to‘liq xabardor bo‘lishi va turli yuzaga kelishi mumkin bo‘lgan favqulodda vaziyatlarni bartaraf etishga tayyor bo‘lishi kerak”, — deya tushuntiradi tadqiqotchilar.

“Ushbu jarayonlar uzluksiz kognitiv oʻtishlarni oʻz ichiga oladi, ular aynan DMN funktsiyasidir. Kundalik uchish amaliyoti uchuvchining DMN-ni qayta-qayta faollashtirishi va oxir-oqibat, dam olish holatida faollashuv darajasini kuchaytirishi mumkin.