Amrillo Aslonov
| Aybdorlik bilan qanday kurashish kerak |
Aybdorlik hissi nimadan iborat?
Bu tuyg’u nimaga asoslangan?
Bu funktsiya odamlar uchun kerakmi va nima uchun bizga kerak?
Yoki insoniyat uchun bu o’rnatilgan tizimsiz yashash yaxshiroqmi?
Aybdorlik – bu noto’g’ri ish qilganimizda yoki quyidagi fikrlarni boshdan kechirganimizda hissiyotdir:
Men noto’g’ri ish qildim yoki qilmasligim kerak edi yoki bizning axloqiy me’yorlarimizga mos kelmaydi
Yomon xatti-harakatlar (biz o’zimizni yomon narsaga moyilmiz deb o’ylaymiz: chirigan ichki, yomon xarakter va boshqalar).
O’zining “befoydaligi” haqidagi fikrlar bu tuyg’uning asosiy sababidir.
Agar biz biror narsani buzgan bo’lsak, zarar etkazgan bo’lsak va shu bilan birga o’zini aybdor his qilmasak, bu pushaymonlik hissi, lekin aybdor emas.
Tavba aybdorlikdan farq qiladi, chunki u sizning xatti-harakatlaringiz yomonligini, odamning qanchalik yomonligini, “chirigan”, g’azablangan, beparvo ekanligini isbotlamaydi, odam o’z xatti-harakatlaridan pushaymon bo’ladi.
Agar odam aybdorlik tuyg’usidan tashqari, uyat va xavotirni boshdan kechirsa, unda quyidagi taxminlar amalda bo’lishi mumkin:
“Yomon xulq” meni qadrsiz qiladi (bu fikrlar depressiyaga olib keladi)
Agar kimdir mening noto’g’ri xatti-harakatlarimdan xabar topsa, odamlar meni muhokama qilishadi, mendan nafratlanishadi (bu fikrlar sharmandalikka olib keladi)
Mening harakatlarim uchun jazolanishim yoki qasos olishim mumkin (bu fikrlar tashvishga sabab bo’ladi)
Ushbu fikrlar insonga qanday ta’sir qilishini baholash usuli – foydali yoki halokatli – kognitiv buzilishlarni aniqlashga yordam beradi.
Agar kognitiv buzilishlar mavjud bo’lsa, unda sizning aybingiz, uyatingiz, tashvishingiz, depressiyangiz haqiqiy emas.
Inson o’z illyuziyalari tuzog’iga tushib qolishi mumkin.
Shunday qilib, aybdorlik insonni o’zining qadrsizligiga ishontiradi va uning xatti-harakati yoki noto’g’ri xatti-harakati haqida ko’proq “aqliy” ga olib keladi.
Ushbu kognitiv-hissiy aloqa sizning fikrlaringiz, his-tuyg’ularingiz va his-tuyg’ularingizni bir-biriga bog’laydi.
Va siz o’zingizni “aybdorlikning shafqatsiz doirasi” deb nomlangan ayyor doirada topasiz.
Ushbu “shafqatsiz doira” sizning his-tuyg’ularingiz, fikrlaringiz, his-tuyg’ularingiz bilan ta’minlanadi.
Odam allaqachon o’zini aybdor his qiladi.
Aybdorlikka olib keladigan fikrlar sizni o’zingizning noloyiqligingizga avtomatik ravishda ishontiradigan halokatli harakatlarga olib keladi.
