Behruzbek Hamidov
| Psixologik himoya vositalari nima? |
Retroflektsiya – bu impulsni ichkarida ushlab turish, siz tashqi tomonga yo’naltirmoqchi bo’lgan energiyani o’zingizga yo’naltirishdir.
Boshqa odamlarga nisbatan tajovuzkorlik qilishdan qo’rqqan odam tirnoqlarini yoki lablarini tishlaydi, qo’llarini tirnaydi va hokazo.
Tuyg’ularni ushlab turish yoki harakatga bo’lgan impulsni cheklashda tananing turli qismlarida mushaklarning kuchlanishi paydo bo’ladi.
Psixologik himoya sifatida retroflektsiya hissiyotlarni ko’rsatish yoki impulslaringizga ergashish xavfli bo’lganda paydo bo’ladi.
Bolaga to’g’ridan-to’g’ri g’azablanish, shovqin qilish, qo’rqish, kulish yoki baland ovozda o’yin o’ynash taqiqlanishi mumkin: “Bunchalik baland ovozda gapirishni to’xtating, tashrif buyurganingizda o’zingizni bunday tuta olmaysiz!”
Yoki ular masxara qilishlari, uyaltirishlari, ayblashlari, qadrsizlanishi mumkin, masalan: “Uf, sen meni sharmanda qilyapsan!
Qiz bolaga o’xshab yig’layapsiz!
Bola nafaqat g’azab yoki qo’rquvni, balki sevgi va quvonchni ham ushlab turishi mumkin, agar u rad etilsa, chetga surilsa: “Nega meni doimo bezovta qilyapsan!
Ko‘rmayapsizmi, charchadim, kun bo‘yi ishladim!”
Psixologga murojaat qilganda retroflektsiya haqida eng ko’p uchraydigan shikoyatlar: “Men qanday deyishni bilmayman!”, “Men o’z fikrimni qanday himoya qilishni bilmayman!”, “Ular meni sezmaydilar!”
Sog’lom retroflektsiya – bu doimo diqqat markazida bo’lish istagini cheklash, faqat o’zingiz haqingizda gapirish, tinglash, taslim bo’lish, suhbatni o’tkazish, suhbatdoshlaringizga joy berish qobiliyati.
Jamiyatdagi retroflektsiya g’azab hujumlarini va mojarolarda zo’ravonlik impulslarini cheklashga imkon beradi.
Gubernatorning yangilanishini A.P.
Chexov “Sluhka” hikoyasida.
“Kecha kuni men bolalarimning gubernatori Yuliya Vasilevnani ishxonamga taklif qildim.
Hisob-kitob qilish kerak edi.
– O’tiring, Yuliya Vasilevna!
– Men unga aytdim.
– Keling, hisoblaylik.
Sizga pul kerak bo’lsa kerak, lekin siz shunchalik tantanalisizki, o’zingizdan so’ramaysiz … Xo’sh, janob … Biz oyiga o’ttiz rublga kelishib oldik …
– Qirq…
— Yo‘q, o‘ttiz… Menda yozib qo‘yganman… Gubernatorlarga doim o‘ttizdan maosh beraman.
Mayli, ikki oy yashadingiz… – Ikki oy-u besh kun… – Roppa-rosa ikki oy… Men yozganlarim shu.
Demak, oltmish so‘m qarzingiz bor… To‘qqiz yakshanbani ayirsangiz… yakshanba kunlari Kolya bilan o‘qimagansiz, faqat sayrga chiqqansiz… va uchta bayram…
Yuliya Vasilevna qizarib ketdi va jingalak bilan o’ynadi, lekin … bir og’iz so’z emas!..
– Uch bayram… Demak, o‘n ikki so‘mga… To‘rt kun davomida Kolya kasal bo‘lib, dars yo‘q edi… Siz Varya bilan yolg‘iz o‘qigansiz… Uch kun tishlaring og‘riyapti, xotinim ruxsat berdi. tushlikdan keyin o‘qish uchun emas… O‘n ikki va yetti o‘n to‘qqizda.
Ayirish… qolgani… hm… qirq bir so‘m… To‘g‘rimi?
Yuliya Vasilevnaning chap ko’zi qizarib ketdi va namlik bilan to’ldi.
Uning iyagi titrardi.
U asabiy yo‘talib, burnini pufladi, lekin indamadi!..”
https://ilibrary.ru/text/984/p.1/index.html – hikoya matni.
Jim Kerri ishtirokidagi “Niqob” filmi ham retrofleksiyaning namoyon bo‘lishini yaxshi ko‘rsatib beradi.” Niqobsiz Stenli Ipkiss o‘zini past baholaydigan qatag‘onga uchragan yigit bo‘lib, u uchun niqob retrofleksiyadan xalos bo‘lishga va uning asl tabiatini ko‘rsatishga yordam beradi.
Proflektsiya retroflektsiya va proektsiyaning aralashmasidir.
Inson o’zi qabul qilmoqchi bo’lgan narsani boshqalarga ham qiladi.
Misol uchun, bir yigit sevgilisiga orzu qilgan telefonni beradi va u juda xursand bo’ladi, deb o’ylaydi (va u yangi sumkani xohlaydi).
Hech kimdan hech narsa so’raolmaysiz degan munosabatda bo’lgan ayol yurish paytida sovuq bo’lib, isinish va choy yoki qahva ichish uchun kafega borishni xohlaydi.
Ammo uning fikricha, so’rashning iloji yo’qligi sababli u eridan so’raydi: “Sovuq emasmisiz?
Balki isinish uchun kafega bormoqchisiz?
Burilish – energiyani behuda sarflash yoki uni boshqa yo’nalishga yo’naltirish orqali ehtiyojni qondirishga qaratilgan harakatlardan qochishdir.
Ko’pincha bo’sh suhbatlar, fikrlash, mulohaza yuritish va ortiqcha faoliyatda namoyon bo’ladi.
Ko’pchilik ularni haqiqatda bezovta qiladigan, ammo mojaro, kelishmovchilik va o’zaro noroziliklarga olib kelishi mumkin bo’lgan mavzularni muhokama qilish o’rniga, ular uchun unchalik ahamiyatga ega bo’lmagan mavhum narsalarni muhokama qiladi.
Psixoterapevtning kabinetida bunday mijozlar ko’pincha o’zlarining his-tuyg’ulari haqidagi savolga javob berish o’rniga, suhbat mavzusini o’zgartirishga va terapevtni qarshi savol bilan chalg’itishga harakat qilishadi.
Erining munosabatidan norozi, undan ranjigan va jahli chiqqan, lekin janjallardan qo’rqqan va yoqimsiz suhbat boshlashni istamaydigan ayol har safar eri bo’sh bo’lganida tozalash yoki kir yuvishni boshlaydi va u bilan aloqa o’rnatishga harakat qiladi. .
