“Azizim, yaxshi, o’zingiz taxmin qiling” – biz sherigimizga qanchalik tez-tez so’raymiz, uni jimlik bilan jazolaymiz yoki bolalarcha tushunishini, tasalli berishini, kechirim so’rashini va hamma narsani xohlaganimizdek qilishini kutamiz … Tushunish muhim: bu tanish stsenariy munosabatlaringizga tahdid solishi mumkin.

QANDAY QILIB XAFAGARCHILIK BIZNI YO’Q QILADI

Birinchidan, norozilik – bu avtomatik tajovuz. Xafa bo’lish o’zingizni xafa qilishni anglatadi. Boshqa odamdan yoki vaziyatdan norozilik energiyasi ichkariga yo’naltirilgan bo’lib, psixikada ham, tanada ham halokatli jarayonlarni keltirib chiqaradi.

Ehtimol, hamma payqagandir: biz xafa bo’lganimizda, muhim ishlarni bajarish uchun jismonan kuchimiz yo’q. “Ular mening ustimdan yuk mashinasi kabi haydashdi, hammasi og’riyapti. Hech qanday resurslar yoki umuman biror narsa qilish istagi yo’q. Men kun bo’yi yotishni xohlayman, – deb yozadi moskvalik 42 yoshli Olga.

“Men xafa bo’lganimda, atrofimdagi dunyo g’oyib bo’ladigandek tuyuladi. Men hech narsa qilishni xohlamayman. Agar siz bir nuqtaga qaramasangiz, – deydi Peterburglik 35 yoshli Mixail. “Men ojiz bo’lib qolaman va ko’p yig’layman. Qayta aloqa va hayotga qaytish juda qiyin, – deb yozadi Tulalik 27 yoshli Tatyana.

Xafa bo’lgan odam kattalardan kichik nochor bolaga aylanadi, uni jinoyatchi “qutqarish” kerak.

Ikkinchidan, xafagarchilik – bu muloqotning buzilishi. Ikki kishi gaplashib turardi, birdan biri jim bo’lib, xafa bo’ldi. Ko’z bilan aloqa darhol buziladi. Har qanday savolga javoban sukunat yoki monosyllabic javoblar mavjud: “Hammasi yaxshi”, “Men gapirishni xohlamayman”, “O’zing buni bilasan”.

Muloqot jarayonida ikki kishi tomonidan yaratilgan barcha narsa – ishonch, yaqinlik, tushunish – darhol ildizdan kesiladi. Xafa bo’lganning ko’zida jinoyatchi yomon odamga, zo’rlovchi – haqiqiy shaytonga aylanadi. Hurmat va sevgi yo’qoladi. Xafa bo’lgan odam kattalardan kichik, nochor bolaga aylanadi, huquqbuzar endi uni “qutqarishi” kerak.

NEGA BIZ XAFA BO’LAMIZ?

Ko’rib turganingizdek, xafagarchilik bizni ham, sherigimizni ham yo’q qiladi. Xo’sh, nega xafa bo’lamiz va nega buni qilamiz? Yoki nega? Qaysidir ma’noda, bu “foyda” haqida savol.

O’zingizga quyidagi savollarni bering.

• Xafagarchilik menga nima qilishga imkon beradi?
• Xafagarchilik menga nima qilmaslikka imkon beradi?
• Xafagarchilik boshqalardan nimani qabul qilishimga imkon beradi?

“Sevgilim xafa bo’lsa, o’zimni yaramas boladek his qilaman. Men yomon ko’radigan aybdorlik hissi bor. Ha, men buni his qilmaslik uchun hamma narsani imkon qadar tezroq tuzatishga harakat qilaman. Ammo bu bizni juda uzoqlashtiradi. Men u bilan kamroq va kamroq muloqot qilishni xohlayman. O’zini abadiy yomon his qilish jirkanchdir, – deydi qozonlik 30 yoshli Sergey.

“Mening erim juda sezgir. Avvaliga men harakat qildim, nima bo’lganini so’radim, lekin hozir men do’stlarim bilan qahva ichishga chiqaman. Men bundan charchadim. Biz ajralish arafasida turibmiz, – deb novosibirsklik 41 yoshli Aleksandra noliydi.

Agar buni doimiy ravishda qilsangiz, bu sizning sherikingiz bilan sog’lik, sevgi va baxtga olib keladimi?

Agar biz boshqalar uchun juda ko’p ish qilsak va biz o’ta mas’uliyat bilan ajralib tursak, unda xafagarchilik bizga mas’uliyatni boshqa birovga topshirish imkoniyatini beradi.

Va agar biz e’tiborni normal, adekvat tarzda qanday qabul qilishni bilmasak va biz sevgida kuchli tanqislikni boshdan kechirsak, unda xafagarchilik biz xohlagan narsaga erishishga imkon beradi. Lekin eng sog’lom yo’llar bilan emas. Va ba’zida mag’rurlik o’zimiz uchun biror narsa so’rashga imkon bermaydi va xafagarchilikni manipulyatsiya qilish so’ramasdan natijaga olib keladi.

Bu bilan tanishmisiz? Agar shunday bo’lsa, vaziyatni strategik jihatdan ko’rib chiqing. Agar buni doimiy ravishda qilsangiz, bu sizning sherikingiz bilan sog’lik, sevgi va baxtga olib keladimi?

KO’PINCHA BIZ TUSHUNMAYDIGAN SHIKOYATLAR SABABLARI

Nima uchun bu halokatli aloqa usulini tanlayotganimizni tushunish muhimdir. Ba’zida sabablar haqiqatan ham o’zimizdan yashiringan. Va keyin ularni amalga oshirish muhimroqdir. Ular orasida quyidagilar bo’lishi mumkin:

• boshqa shaxsning tanlash erkinligini rad etish;
• boshqasidan qanday “yaxshi” va “to’g’ri” ekanligini va u siz bilan qanday munosabatda bo’lishi kerakligini tushunishingiz natijasida yaratilgan umidlar;
• o’zingiz buni hech qachon qilmaysiz degan fikr, o’z idealligingizni his qilish;
• sizning ehtiyojlaringiz va ularni qondirish uchun javobgarlikni boshqa shaxsga o’tkazish;
• boshqa odamning pozitsiyasini tushunishni istamaslik (empatiya etishmasligi);
• o’ziga ham, boshqalarga ham xato qilish huquqini berishni istamaslik – o’ta talabchanlik;
• har bir rol uchun aniq qoidalar shaklida boshda yashaydigan stereotiplar (“ayollar buni qilishlari kerak”, “erkaklar buni qilishlari kerak”).

KEYIN NIMA QILISH KERAK?

Ushbu ro’yxatdagi sabablaringizni topdingizmi? Va, ehtimol, yuqoridagi ro’yxatda siz xafa bo’lganlarning pozitsiyasidan oladigan imtiyozlarni tan oldingizmi? Keyin o’zingiz qaror qiling: “Men xuddi shu ruhda davom etishim kerakmi? O’zim va juftligimiz uchun qanday natijaga erishaman?

Agar siz hali ham bu usulni chindan ham yoqtirmasangiz, mutaxassis bilan ishlashingiz kerak. Maxsus mashqlar yordamida hissiy munosabat va muloqot qilish odatlaringizni tiklang. Zero, ogohlikning o‘zi o‘zgarishga olib kelmaydi. Muayyan izchil harakatlar hayotdagi o’zgarishlarga olib keladi.