Hayot endi avvalgidek bo’lmasligini qabul qilish va yangi kundan yana quvonish uchun kuch topish – nogironlikka olib keladigan travma bilan duch kelgan har bir kishi oldida turgan vazifadir. Bu holatda odam o’ziga qanday yordam berishi mumkinligini bilish uchun biz Kovcheg reabilitatsiya markazi psixologi Ulyana Sviridova bilan suhbatlashdik. Ushbu tashkilot 10 yildan ortiq vaqt davomida nogironlar aravachasidagi odamlarning hayotga qaytishiga yordam beradi.

Aytgancha, uning asoschisi Roman Araninning o’zi nogironlar aravachasida. Muvaffaqiyatsiz paraplanda parvozi uning hayotini butunlay barbod qilishi mumkin edi, lekin odam umidsizlikka tushmaslikka qaror qildi va boshqa yo’lni tanladi: u o’zini shunga o’xshash sharoitlarda boshqa odamlarga yordam berishga bag’ishlab, muvaffaqiyatli ijtimoiy biznesni yaratdi.

Tashkil etilganidan beri Roman Aranin va uning loyihasini rivojlantirishda Rossiya Federatsiyasida ijtimoiy tadbirkorlikni qo’llab-quvvatlashga bag’ishlangan Rossiyadagi eng yirik NNT – “Bizning kelajagimiz” jamg’armasi yordam berdi. U o‘z faoliyati davomida respublikaning 59 ta hududidan 900 dan ortiq loyihalarni ko‘lamini kengaytirishga hissa qo‘shishga muvaffaq bo‘ldi.

“ODAM QANCHA VAQT STRESSDA BO’LSA, SHUNCHALIK QIYIN BO’LADI” 

Ulyana Sviridova, Kovcheg reabilitatsiya markazi psixologi  

Hech kim nogiron bo’lishga tayyor emas. Kechagina u katta rejalar tuzayotgan edi, bugun esa nogironlar aravachasida. Bunday vaziyatda o’zini topib, odam darhol bir vaqtning o’zida juda ko’p qiyinchiliklarga va his-tuyg’ularga duch keladi . 

Jismoniy jihatdan, tana endi jarohat oldidan olib borgan to’liq va faol hayot uchun bir xil vositaga aylanmaydi. Avval tananing hayotiy funktsiyalarini tiklash, so’ngra atrof-muhitga moslashish uchun ko’p vaqt talab etiladi (olti oydan boshlab) (masalan, mustaqil ravishda oddiy kundalik ishlarni bajaring: ovqatlanish, ichish, shaxsiy gigiena protseduralarini bajarish, tashqariga chiqish). 

Keyinchalik qiyin vaziyatlarda bunday mustaqil harakatlar mavjud bo’lmasligi mumkin, shuning uchun atrofdagi odamlarning moslashuvi haqida ham savol tug’iladi. Axir, ular kundalik hayotda va hayotda jabrlanuvchiga yordam berishlari kerak bo’ladi. Va bu allaqachon jismoniydan psixologik va ijtimoiy tomonga o’tadigan muammo. Shikastlangan odamlar buni tez-tez boshdan kechirishadi. 

Albatta, bunday vaziyatda psixika katta zarar ko’radi . To’liq rad etish mavjud: tanangiz, umuman o’zingiz, hozirgi vaziyat va hayot boshqacha bo’lib qoldi. 

Inson o’z his-tuyg’ulari va his-tuyg’ulari bilan nima qilishni bilmaydi va ularni bostirishga yoki o’ziga yoki boshqalarga nisbatan g’azab va tajovuzkorlik ko’rsatishni boshlaydi . Natijada, gipoxondriak ko’rinishlar paydo bo’ladi, o’zini past baholaydi, infantilizm, ijtimoiy etuklik shakllanadi, hayotga bo’lgan munosabat o’zgaradi va qadriyatlar qayta baholanadi. Bundan tashqari, ko’pincha odam o’z-o’zidan chiqa olmaydigan “qurbon” holatiga kiradi. 

Shikastlangan odamlar juda sezgir bo’lib qoladilar

Ular o’zlarining ahvoli haqidagi qarashlarga va beparvo so’zlarga keskin va zo’ravonlik bilan munosabatda bo’lishadi. Bemorlar ko’pincha bu haqda shunday gapirishadi: “Dunyo menga nisbatan munosabatini o’zgartirmoqda”, “Dunyo shafqatsiz”, “Dunyo adolatsiz”. Ular o’zlaridan uyalishni boshlaydilar, buning natijasida kommunikativ izolyatsiya paydo bo’ladi, bu odamlar orasida bo’lishni to’liq istamaslikka olib keladi va natijada izolyatsiya, kasallikdan voz kechish va shaxsiy deformatsiyaga olib keladi . 

Odam qancha uzoq vaqt stressda bo’lsa, u shunchalik qiyin bo’ladi. Va birinchi navbatda, siz his-tuyg’ularingizni va his-tuyg’ularingizni nomlashni o’rganishingiz kerak: “Men umidsizlikni his qilyapman”, “Men g’azablanaman”, “Qo’rqaman”, “Men xafaman”. Biz his-tuyg’ularimizga nom berganimizda, biz sodir bo’layotgan ichki stressni kamaytiramiz. Va bu inson o’ziga yordam bera oladigan yordamdir. 

O’zingizda g’azab va tajovuz hissiyotlarini to’plamaslik juda muhimdir. Bu his-tuyg’ularni quyidagi tarzda ozod qilish kerak:

• qoplamalar;
• nafas olish;
• yostiqni oling, qorinning pastki qismida g’azabni his eting, barm