Sotsionika nima?

Sotsionika – bu jamiyat (jamiyat) va bionika (bionika) ni bildiruvchi ikkita inglizcha atamalarning birikmasidan iborat bo’lgan shaxs tipologiyasining nomi. Bu jamiyatdagi odamlar va shaxs psixikasi qanday ishlashini tushuntirishga harakat qiladigan tizim. Sotsionika 70-yillarda litvalik psixolog A.Augustinaviciute tomonidan yaratilgan inson psixikasi faoliyatining nisbatan yangi nazariyasidir. O’z ishida u Karl Gustav Yungning psixologik turlariga bo’linish g’oyasiga, Zigmund Freydning ba’zi tushunchalariga va polshalik psixiatr Antoni Kempinski tomonidan kiritilgan axborot almashinuvi nazariyasiga asoslanadi.

Bu ikki g‘oyaning uyg‘unligidan 16 kishilik tiplari (sotsiotiplari) va ular o‘rtasidagi o‘zaro ta’sirlar tizimi haqidagi qiziqarli tushuncha paydo bo‘ldi. Odamlar axborotni uzatish va qabul qilish usullariga asoslanib, ma’lumot almashish oqibatlari haqida nazariya paydo bo’ldi. Shunday qilib, 16 xil turdagi to’plamdan tashqari, sotsionika ham ular o’rtasidagi munosabatlar tizimi bilan ishlaydi.

Sotsionika fan emas, balki shaxs turlari va ular o’rtasida rivojlanadigan munosabatlarning maxsus tasnifi. U kompyuter fanlari, sotsiologiya va psixologiyaning chorrahasida joylashgan. Kontseptsiyaning maqsadi – har bir inson o’z shaxsiyat turini aniqlashi va o’zini o’zi anglash yo’lini tanlashi mumkin.

Sotsionik postulatlar:

1. Odamlar o’rtasidagi munosabatlarni oldindan aytish mumkin. Ular 16 psixotip orasida shakllanadi.
2. Insonning turi hayot davomida o’zgarmaydi. Har bir turning nafaqat kuchli, balki zaif tomonlari ham bor – ba’zilarining mukammalligi boshqalarning zaif tomonlarini qoplashi kerak.
3. Shaxsiyat turlari qulaylik darajasida farqlanadi.
4. Odamlar o’rtasidagi munosabatlar ta’lim, tarbiya va ijtimoiy mavqega qaraganda ko’proq shaxs turiga bog’liq.
5. Ikkilik – bu psixologik to’ldiruvchi munosabatlar. 16 ta psixotip 8 ta qo’shimcha juftlikka bo’lingan, yaqin munosabatlarda eng barqaror.

Nima uchun sotsiologiya kerak?

Sotsionika odamlar o’rtasidagi muloqotda juda foydali vosita bo’lishi mumkin. Bu turli odamlarning ehtiyojlari va motivatsiyasini tushunish, ularning kuchli va zaif tomonlarini o’rganish, shuningdek, ideal sherik topish yoki professional jamoada vazifalarni samarali taqsimlash imkonini beradi.

Ushbu yo’nalish bugungi kunda keng amaliy qo’llanilishini topdi:

• Inson resurslarini boshqarish – xodimlarni tanlash, samaraliroq ishlash uchun yaxlit jamoani shakllantirish, jamoada muvofiqlik, xodimlarning turi bo’yicha kompaniya strategiyasi.
• HR konsalting – martaba yo’naltirish.
• Tanishuv va oilaviy maslahat – moslik, nikoh va ajralish, yoshga bog’liq muammolar.
• Pedagogika, trening. Treninglar tashkil etish uchun guruhlarni tanlash, bolalarni o’qitish va tarbiyalashda sotsiologik amaliyotni joriy etish, o’qituvchi va talabaning o’zaro munosabatlarini, o’quv materialini o’zlashtirish muammolarini o’rganish.

Sotsionika shaxsning tug’ma tuzilishi bilan ishlaydi. Bu odamlarning xatti-harakatlarini yaxshiroq tushunishga va ularning reaktsiyalarini bashorat qilishga yordam beradi. Sotsiologik yondashuv avlodlar to’qnashuvining mohiyatini, shaxsning ota-onalar va bolalar, ishdagi hamkasblar bilan munosabatlarining o’ziga xos xususiyatlarini ochib berishga imkon beradi.