Qo’rquv – bu odamga xavf tug’diradigan turli xil vaziyatlar mavjud bo’lganda paydo bo’ladigan ma’lum bir hissiy holat. Tahdid organizmning hayotiy faoliyatiga bevosita ta’sir qilishi mumkin. Aksariyat hollarda mudofaa motivatsiyasining shakllanishi shubhasiz sodir bo’ladi. Ba’zi boshqa motivatsiyalar ham paydo bo’lishi mumkin, ularning yordami bilan odam xavfdan xalos bo’lishga harakat qiladi.

Qo’rquv mexanizmlari

Qo’rquv boshqa motivatsion hodisalar kabi taxminan bir xil mexanizmlarga ega. Ular miyaning alohida hududlarini qo’zg’atish bilan bevosita bog’liq bo’lib, ular retinaning shakllanishini yanada faollashtirish uchun javobgardir. Bu tuzilish bir-biriga bog’langan, shuningdek, tarmoqlangan nerv tolalarini o’z ichiga oladi. Aynan u muayyan vaziyatlarda qo’rquv paydo bo’lishida faol ishtirok etadi.

Ko’pincha odamlar qo’rquvning o’zi asosiy turtki bo’lgan vaziyatlarga duch kelishlari mumkin. Bu vaqtda tananing boshqa barcha muhim ehtiyojlari shunchaki ishlashni to’xtatadi. Bu holat miyaning ayrim markazlari faoliyatining pasayishiga olib kelishi mumkin. Misol uchun, agar odam haddan tashqari qo’rquvni boshdan kechirsa, harakat qilish qobiliyatini yo’qotadi. Ba’zida qo’rquv, aksincha, miyaning ayrim qismlarini haddan tashqari faollashishiga olib keladi, keyin esa odam juda faol va hayajonli bo’ladi.

Qo’rquv gormonlari

Biror kishi qo’rqqanida, tanasi maxsus gormonlar va peptidlar deb ataladigan ma’lum molekulalarni chiqarishni boshlaydi. Har bir inson adrenalin va norepinefrin kabi gormonlar haqida bir necha bor eshitgan. Adrenalin tez yurak urishini keltirib chiqaradi, qon tomirlari, mushaklar va shilliq pardalarning reaktsiyasini keltirib chiqaradi va ko’z qorachig’ini kengaytiradi. Gormon tananing stressli vaziyatga tezda moslashishi uchun kerak. Adrenalin skelet mushaklarining funksionalligini yaxshilashga ham ta’sir qiladi.

O’z navbatida, norepinefrin neyrotransmitter vazifasini bajaradi. Tanadagi uning miqdori odam stress yoki shok holatida bo’lganida tez o’sishni boshlaydi. Gormon vazokonstriksiyaga va qon bosimining sezilarli darajada oshishiga olib keladi. Bu adrenalin kabi uzoq davom etmaydi.