Izzattillo Islomov
anatofobiya barcha qo’rquvlarning asosidir, chunki ularning ko’pchiligi qandaydir tarzda hayotga tahdid bilan bog’liq. Masalan, qorong’ulikdan qo’rqish – niktofobiya. Bizning fikrimizcha, qora rang ko’pincha noma’lum va dahshatli tushlar bilan bog’liq. Bu aloqa madaniy an’analar bilan ham mustahkamlangan: qorong’u, qorong’i o’rmonda Baba Yaga, yovuz jodugar har doim qora shlyapa kiyadi va o’limning o’roq kiyimi, shubhasiz, qalpoqli qora xalat!
Ammo dastlab qora rang motam bilan bog’liq emas edi. Aksincha, bu bayramning rangi edi, u boylik va farovonlik ramzi edi. Va oq va kulrang matolar bo’yalganlarga qaraganda arzonroq bo’lganligi sababli – har bir oila quyuq rangdagi kiyimlarni sotib olishga qodir emas. Faqat 15-asrning oxirida Frantsiyada Brittani qirolichasi Anna sharofati bilan dafn marosimlarida qora kiyim kiyish an’anasi paydo bo’ldi: shu tariqa mehmonlar marhumga hurmat bildira boshladilar va tadbirning muhimligini ta’kidlay boshladilar.
Ammo Hindiston va boshqa ba’zi Osiyo mamlakatlarida oq rang hanuzgacha qayg’uning timsoli hisoblanadi – boshqa narsalar qatorida u poklikni anglatadi.
Yaponiyada, dafn marosimlarida, hatto ovqat asosan oq rangda tayyorlanadi: guruch, cho’chqa yog’i, baliq, qaynatilgan tovuq. Va Okeaniya qabilalarida, qayg’u belgisi sifatida, marhum oq loy bilan qoplangan.
Behruzbek Hamidov
