hisoblaydi psixolog va gestalt-terapevt Tatyana Efremova. – Psixologlarning ta’kidlashicha, bu insoniy holatga hamdardlik, lekin o’zini his qilishni yo’qotmasdan. Empatiyaning ikki turi:

• hissiy – boshqa odamning his-tuyg’ularini sizning his-tuyg’ularingiz bilan aks ettirish
• kognitiv – inson qanday fikrda ekanligini tushunish qobiliyati.

Mehribonlik va axloqning asosi sifatida empatiya haqidagi qarashimiz juda aniq. Lekin atroflicha o‘rganilsa, uzoq muddatda yordam berish imkoniyatidan mahrum bo‘lgan, yolg‘on hukmlar, loqaydlik va shafqatsizlikni qo‘zg‘atadigan, mantiqsiz va nohaq siyosiy qarorlar qabul qilinishiga olib kelgani uchun yomon ma’naviy qo‘llanma hisoblanadi. Men ortiqcha empatiyaga qarshiman”.

NIMA ZARARI BOR?

Adolatsizlik

Tasavvur qiling: 10 yoshli qizda miya saratoni terminal bosqichida bo‘lib, oddiy dorilar endi nazorat qila olmaydigan qattiq og‘riqni boshdan kechirmoqda. Aytaylik, siz klinikada ishlaysiz va uni jarrohlik kutish ro’yxatida biroz yuqoriga ko’tara olasiz. Siz nima qilgan bo’lardingiz? Bu savol Kanzas universitetidan ijtimoiy psixolog Deniel Batson tomonidan olib borilgan tadqiqot ishtirokchilariga berilgan.

Vaziyat respondentlarga batafsil bayon etilganda, ular navbatdagi bolalar ko’proq yordamga muhtoj ekanligini tushunishdi. Ammo birinchi marta o’sha 10 yoshli qizning azobini tasavvur qilishni so’rashganda, ular uning familiyasini boshqa bolalar oldida qo’yishni taklif qilishdi.

“Bu erda hamdardlik adolatdan ustun keldi va axloqsiz qarorga olib keldi”, deydi Tatyana Efremova. “Bolaning azob-uqubatlariga javoban empatiya – o’zini boshqa birovning o’rniga qo’yish qobiliyati sabab bo’ldi, ko’pchilik buni sovg’a deb biladi.”

Bundan tashqari, empatiya bizning empa