NIMA UCHUN BU TA’SIRLAR PAYDO BO’LADI?

Vahima hujumlari va tashvish hujumlari bir xil narsa emasligini tushunish muhimdir. Ularning farqlari nimada?

Vahima hujumi

Bu fiziologik reaktsiya bo’lib, unda tananing stressni mobilizatsiya qilish rejimi faollashadi (“jang yoki parvoz” reaktsiyasi). Bunday paytlarda o’zingizni yurak xurujiga uchragandek yoki o’layotgandek his qilishingiz mumkin. Vahima hujumining haddan tashqari tashvishi jismoniy alomatlar – tez yurak urishi, tartibsizlik nafas olish, terlash va titroq bilan birga keladi.

Anksiyete hujumi

Odatda bu noxush tuyg’u ustidan nazoratni yo’qotganimizda sodir bo’ladi. Yel tibbiyot maktabida dars beruvchi psixolog va psixiatr Devid Klemanskiy: “Ayni paytda tashvish ma’lum bir chegarani kesib o’tib, chidab bo’lmas holga kelganga o’xshaydi”.

Adrenalin osilganligi

Vahima hujumi yoki tashvish hujumi paytida tanada kimyoviy darajada ba’zi jarayonlar sodir bo’ladi, natijada ko’p miqdorda adrenalin ishlab chiqariladi. Yurak urishi tezlashadi, nafas olish sayoz va intervalgacha bo’ladi.

Keyin, hujum o’tib ketganda, asab tizimingizning kuchli stress reaktsiyasi natijasida yuzaga kelgan bu taranglik o’rnini o’ziga xos “osilmaslik” – jismoniy va ruhiy charchoq hissi bilan almashtiradi.

Psixiatr Jessika Stern ta’kidlaydi: “Tanani stressli mobilizatsiya qilish juda ko’p energiya talab qiladi, shuning uchun biz keyin juda charchaganimizni his qilishimiz ajablanarli emas”.

“Hujum paytida tez nafas olish ko’krak mushaklarida og’riqni keltirib chiqarishi mumkin, oshqozon muammolari, bosh og’rig’i va har qanday surunkali kasalliklarning kuchayishi ham mumkin.

Vahima hujumlari odatda anksiyete hujumlaridan ko’ra kuchliroqdir va sezilarli salbiy ta’sirlarni keltirib chiqaradi. Odatda, hujumdan so’ng “osillik” bir necha soatdan ko’proq davom etmaydi, lekin ba’zida noxush alomatlar yana bir yoki ikki kun davom etishi mumkin”, deb tushuntiradi Klemanski.

SIZNING AHVOLINGIZNI QANDAY ENGILLASHTIRASIZ?

 “Agar siz vahima hujumlari yoki tashvish hujumlariga moyil bo’lsangiz, boshqa hujumga oldindan tayyorgarlik ko’rishingiz uchun simptomlaringizni erta boshqarish uchun sizga nima mos kelishini aniqlash muhim.

Psixoterapiya (ayniqsa, kognitiv xulq-atvor terapiyasi) vahima va tashvish va ularning barcha salbiy oqibatlari bilan yaxshiroq kurashishni o’rganishga yordam beradi “, – deb tavsiya qiladi Devid Klemanski.

Ammo agar siz hozirgina kuchli vahima hujumi yoki tashvish hujumini boshdan kechirgan bo’lsangiz va hozir o’zingizni charchagan va o’zingizni siqsangiz nima bo’ladi?

• “Avvalo, tinchlanish uchun pauza qilishga va nafas olishga harakat qiling. O’zingizni qulay (vaziyat imkon qadar) bir joyda xotirjam qiling. Chiroqlarni xiralashtiring, sokin va tasalli beruvchi musiqa ijro eting – iloji boricha xavfsiz muhit yarating, bu xotirjamlik va xotirjamlikni tiklashga yordam beradi”, – deb maslahat beradi Jessika Stern.
• Devid Klemanski, shuningdek, tashvish yoki vahima hujumlaridan aziyat chekadiganlar uchun meditatsiyani tavsiya qiladi. Ehtiyotkorlik hozirgi lahzaga va o’sha paytda qanday his qilayotganingizga (jismoniy va hissiy jihatdan) e’tibor qaratishdir. Ehtiyotkorlik amaliyoti nafas olish mashqlari bilan yaxshi ketadi, bu esa tanani dam olishga va tashvishning jismoniy alomatlarini engillashtirishga yordam beradi.
• “Albatta, sog’lom turmush tarzini saqlab qolish ham maqsadga muvofiqdir – muntazam ravishda to’liq uxlab, to’g’ri ovqatlaning. Tajribalaringizni muhokama qiladigan odamni topish juda muhim – bu yaqin do’st yoki psixolog yoki psixoterapevt bo’lishi mumkin. Asosiysi, bu odam bilan muloqot qilish sizni tinchlantirishga va ruhiy barqarorlikni mustahkamlashga yordam beradi va tashvishingizni kuchaytirmaydi. Va tanangizni e’tiborsiz qoldirmang – agar siz harakatsiz bo’lsangiz, tez-tez harakat qilib ko’ring – hatto qisqa yurish yoki biroz cho’zilish bo’lsa ham, – tavsiya qiladi Jessika Stern.