Izzattillo Islomov
Ota-onalar bilan sog’lom munosabatlar ulardan asta-sekin ajralishga olib keladi – bu jarayon tug’ilishdan boshlanadi, bir necha bosqichlardan o’tadi va ideal tarzda 18-20 yoshda tugaydi. Asta-sekin bizda ruhiy bo’shliq yaratiladi, bu biz nafaqat o’z istaklarimizni, balki imkoniyatlarimizni ham his qilishimiz uchun zarurdir. Shunday qilib, ajrashganimizdan so’ng, biz boshqa odamsiz va o’zimizga tayanishimiz mumkinligiga ishonishni boshlaymiz.
AJRALISH VA MUVAFFAQIYAT: ALOQA QAYERDA?Ajralishga duchor bo’lmagan va bolalarcha holatda qolgan holda, biz avvalgidek, bizning ishtirokimizsiz resurslar bizga kelishini kutamiz. Ko’pincha ota-onalarning o’zlari bunga hissa qo’shadilar – ular katta bo’lgan bolalarini boqishda, kiyintirishda, pul berishda va boshqa imtiyozlarni berishda davom etadilar. Bundan tashqari, biz bir-biridan jismoniy ajralish haqida gapirmayapmiz – siz boshqa qit’ada yashashingiz mumkin, lekin baribir ota-onangizga qaram bo’lishingiz mumkin.
Ushbu psixologik uyg’unlikda bo’lib, biz o’zimizni, kuchli tomonlarimizni, maqsadlarimiz va istaklarimizni tushunmaymiz. Bu nimaga olib kelishi mumkin:
biz barqarorlikka yopishamiz va butun hayotimizni bitta ishda o’tkazamiz,yoki biz ishni tez-tez o’zgartiramiz – vazifani bajarish va bitta faoliyat bilan uzoq muddatli aloqani saqlab qolish biz uchun qiyin,yoki biz doimo o’zimizni qidiramiz – agar biz juda ko’p g’oyalar va ijodiy rejalarni boshimizda saqlasak ham, ularni amalga oshirishni boshlay olmaymiz,va bizda juda ko’p pul yo’q, chunki bola va biz hali ham bola holatidamiz, bunga muhtoj emasmiz.
AJRALISH MUVAFFAQIYATSIZ BO’LGANINI QANDAY TUSHUNISH MUMKIN?Ajralmagan shaxsni boshqaradigan uchta asosiy sezgi mavjud.
1. VinolarErkin, o‘zimizga xos tarzda yashashga, yangi ish qilishga harakat qilsak, darrov o‘zimizni aybdorlik tuyg‘usi bosib oladi – go‘yo onamizga yomonlik qilgandek bo‘lamiz. Psixologik jihatdan biz ulg’aygan sari o’tmishimizni, ota-onamizni “tashlaymiz”, shuning uchun ruhiyatimizning bolalarcha qismi xiyonat qilayotganga o’xshaydi – onamizni tark etish. Bu ajralish aybi bizni muhim harakatlardan, jumladan, kasb tanlash va qurish bilan bog’liq bo’lgan harakatlardan to’xtatib qo’yishi mumkin.
2. sharmandalikAgar biz oilaviy xatti-harakatlarning bir qismi bo’lmagan tarzda harakat qilsak, biz uyalamiz. Masalan, u biron bir joyda omma oldida gapirishi kerak, lekin uning ichki ota-ona ovozi unga: “Bu ahmoq va kulgili, boshingizni tashqariga chiqarmaganingiz ma’qul!” O’zimizni ota-ona munosabatidan ajratmasdan, biz doimo onamiz yoki otamizning tanqidiy ovozini eshitamiz va o’zimizning har qanday ko’rinishga to’sqinlik qilgan holda uyat tuyg’usiga tushamiz.
3. Haqorat qilishBiz buni oilamiz tizimidagi umidlarga mos kelmaydigan odamlar bilan muloqotda boshdan kechiramiz.
AJRATISHNING QIYINLIGI NIMADA?Ikki holatda ota-onadan ajralish qiyin:
agar ona juda ko’p bo’lsa – haddan tashqari himoya qilish bizga mustaqillikni o’rganishga imkon bermaydi,
agar onam etarli bo’lmasa, biz o’zimizga kerak bo’lgan va o’zimizga yoqadigan narsalarni emas, balki bizni maqtagan va sevadigan narsalarni qilishga tayyormiz.
Agar bolalikda onaning hamdardligi etarli bo’lmasa, bizda o’sha yoshda bu iliqlik va mehr-muhabbatga ega bo’lish uchun ongsiz ravishda “qarash” istagi paydo bo’ladi. Bunday vaziyatda, agar biz shaxs sifatida o’ssak, o’zimizni yaxshi ta’minlay boshlasak, ular bizni sevishdan to’xtaydi, deb o’ylashimiz mumkin. Nega? Chunki ular eng kichik bolalarni yaxshi ko’radilar. Bundan tashqari, farzandimiz ota-ona jazosidan yoki hukmidan qochish uchun bizni hamma narsaga majbur qilishi mumkin, hatto biz o’zimiz uchun yaxshiroq hayotni xohlasak ham.
Mening amaliyotimda bir qiz haqiqatan ham boshqa mamlakatga ko’chib o’tishni va u erda o’z hayotini boshlashni xohlagani haqida hikoya bor edi. U allaqachon chipta sotib olgan va til kurslarini topgan, ammo ota-onasi uning qarorini ma’qullamagan. Natijada, kutilgan jo’nashdan bir necha kun oldin u tasodifan miya chayqalib, hech qaerga ketmadi. U ongli ravishda hayotida o’zgarishlar bo’lishini xohladi, lekin ongsiz darajada bolalarcha qism uni to’sib qo’ydi: “Onam ma’qullamaydi, shuning uchun kerak emas. Onamning roziligi va tan olinishi mening muvaffaqiyatimdan muhimroqdir.”
