“Ertaklar insoniyat oldida tu

“Ertaklar insoniyat oldida turgan abadiy muammolar, jumladan, bolani eng ko’p band qiladigan va uning rivojlanishiga hissa qo’shadigan muammolar haqida gapiradi”, deb tushuntiradi “Sehrning foydalari haqida” kitobi muallifi, amerikalik psixolog va psixiatr Bruno Bettelxaym. — Har qanday rivojlanish darajasidagi, ham sog‘lom, ham kasal bolalarning sevimli kitobi xalq ertaklari ekanligiga bir necha bor duch kelganman. Nega?”

Muallif psixoanalitik bo’lib, o’z versiyasini taklif qiladi: ertaklar bolaning ichki ziddiyatini aks ettiradi, lekin qahramonlar orqali. Ular bizning “men” ning ongli va ongsiz tarkibiy qismlarini o’z ichiga oladi, bu erda Ego, Id (U) va Super-Ego uchrashadi va kurashadi.

Ular oddiy va majoziy tilda qanday qilib “men” va “Super-Ego” talablariga zid bo’lmagan holda haqiqiy ehtiyojlarimizni qondirishimiz mumkinligini tasvirlaydi. Ular inson shaxsiyatining barcha darajalariga qaratilgan bo’lib, taqdimot uslubi maktabgacha yoshdagi bolalar uchun ham, kattalar uchun ham tushunarli.

“O’sib ulg’aygan bola ko’plab psixologik qiyinchiliklarni engadi: narsisistik umidsizliklar, Edip komplekslari, aka-uka va opa-singillar bilan raqobat. U kattalarga qaram bo’lishni to’xtatadi, “o’zini” va o’zini qadrlash tuyg’usini, shuningdek, axloqiy majburiyatlarni oladi. Buning uchun bola o’zining ongli “men”ida nima sodir bo’layotganini tushunishi kerak va shu bilan u o’zining ongsizligida nima sodir bo’layotganiga dosh bera oladi.”

Bolalarni ertak syujetlari hayratda qoldiradi, ular o’z tasavvurlarida ularni o’zlariga xos tarzda ochadilar, qahramonlarning o’z obrazlarini chizadilar.

Ertaklar orqali bola o’zi tomonidan qatag’on qilingan va kattalar dunyosi tomonidan taqiqlangan narsalarni boshdan kechirishi mumkin. U yovuzlik va zo’ravonlikka duch keladi, lekin ko’pincha bu ota-onalarni qo’rqitadi va ular o’z farzandlarini hayotning bu qorong’u tomoni bilan tanishishdan himoya qilishga harakat qilishadi.

Ammo bu “gomeopatik dozalarda” ertaklar bolaga dunyo haqiqatda qanday ishlashi haqida tushuncha beradi. Ular uni inson hayotining asosiy muammolari bilan yuzma-yuz keltiradilar, u tez orada haqiqatda duch keladi. Ertaklardagi ekzistensial savollar qisqa va aniq shakllantirilgan. Yaxshilik va yomonlik turli xil belgilar o’rtasida bo’linadi.

Faqat keyinroq, ulg’ayganida, inson haqiqiy dunyoda hamma narsa boshqacha ekanligini aniqlaydi. Xuddi shu odam o’zini ikkala yo’lda ham namoyon qilishi mumkin. Ammo oq-qora bolalar dunyosida bunday ma’lumotlar hali ham ortiqcha. Va aynan shu “qadoqlash” da bola hozir murakkab materialni o’rganadi.

Ertaklar bizga juda o’xshash eng oddiy odamlar haqida gapirayotganini aniq ko’rsatadi. Hatto adibning “Xunuk o‘rdakcha”, “Kichik shahzoda”, “Qo‘zg‘almas qalay askar” hikoyalari ham shu tamoyilga mos keladi.

rgan abadiy muammolar, jumladan, bolani eng ko’p band qiladigan va uning rivojlanishiga hissa qo’shadigan muammolar haqida gapiradi”, deb tushuntiradi “Sehrning foydalari haqida” kitobi muallifi, amerikalik psixolog va psixiatr Bruno Bettelxaym. — Har qanday rivojlanish darajasidagi, ham sog‘lom, ham kasal bolalarning sevimli kitobi xalq ertaklari ekanligiga bir necha bor duch kelganman. Nega?”

Muallif psixoanalitik bo’lib, o’z versiyasini taklif qiladi: ertaklar bolaning ichki ziddiyatini aks ettiradi, lekin qahramonlar orqali. Ular bizning “men” ning ongli va ongsiz tarkibiy qismlarini o’z ichiga oladi, bu erda Ego, Id (U) va Super-Ego uchrashadi va kurashadi.

Ular oddiy va majoziy tilda qanday qilib “men” va “Super-Ego” talablariga zid bo’lmagan holda haqiqiy ehtiyojlarimizni qondirishimiz mumkinligini tasvirlaydi. Ular inson shaxsiyatining barcha darajalariga qaratilgan bo’lib, taqdimot uslubi maktabgacha yoshdagi bolalar uchun ham, kattalar uchun ham tushunarli.

“O’sib ulg’aygan bola ko’plab psixologik qiyinchiliklarni engadi: narsisistik umidsizliklar, Edip komplekslari, aka-uka va opa-singillar bilan raqobat. U kattalarga qaram bo’lishni to’xtatadi, “o’zini” va o’zini qadrlash tuyg’usini, shuningdek, axloqiy majburiyatlarni oladi. Buning uchun bola o’zining ongli “men”ida nima sodir bo’layotganini tushunishi kerak va shu bilan u o’zining ongsizligida nima sodir bo’layotganiga dosh bera oladi.”

Bolalarni ertak syujetlari hayratda qoldiradi, ular o’z tasavvurlarida ularni o’zlariga xos tarzda ochadilar, qahramonlarning o’z obrazlarini chizadilar.

Ertaklar orqali bola o’zi tomonidan qatag’on qilingan va kattalar dunyosi tomonidan taqiqlangan narsalarni boshdan kechirishi mumkin. U yovuzlik va zo’ravonlikka duch keladi, lekin ko’pincha bu ota-onalarni qo’rqitadi va ular o’z farzandlarini hayotning bu qorong’u tomoni bilan tanishishdan himoya qilishga harakat qilishadi.

Ammo bu “gomeopatik dozalarda” ertaklar bolaga dunyo haqiqatda qanday ishlashi haqida tushuncha beradi. Ular uni inson hayotining asosiy muammolari bilan yuzma-yuz keltiradilar, u tez orada haqiqatda duch keladi. Ertaklardagi ekzistensial savollar qisqa va aniq shakllantirilgan. Yaxshilik va yomonlik turli xil belgilar o’rtasida bo’linadi.

Faqat keyinroq, ulg’ayganida, inson haqiqiy dunyoda hamma narsa boshqacha ekanligini aniqlaydi. Xuddi shu odam o’zini ikkala yo’lda ham namoyon qilishi mumkin. Ammo oq-qora bolalar dunyosida bunday ma’lumotlar hali ham ortiqcha. Va aynan shu “qadoqlash” da bola hozir murakkab materialni o’rganadi.

Ertaklar bizga juda o’xshash eng oddiy odamlar haqida gapirayotganini aniq ko’rsatadi. Hatto adibning “Xunuk o‘rdakcha”, “Kichik shahzoda”, “Qo‘zg‘almas qalay askar” hikoyalari ham shu tamoyilga mos keladi.