Ko’pincha muammolar boshdan, ya’ni har bir shaxsning fikrlash xususiyatlaridan boshlanadi. Ushbu maqolada biz muvaffaqiyatli martaba ishlamasligi uchun “mas’ul” bo’lgan munosabatlarni ko’rib chiqamiz.

O’RNATISH QANDAY ISHLAYDI

Siz so’rashingiz mumkin: mening boshimdagi fikrlar bo’lgan munosabatlar hayotga qanday aloqasi bor? Qanday qilib ular haqiqatni nazorat qila oladilar?

Va paradoks shundaki, bizning e’tiqodlarimiz, tushunchalarimiz va e’tiqodlarimiz biz uchun o’z-o’zini bajaruvchi bashoratga aylanadi.

U qanday ishlaydi? Qandaydir barqaror fikrga ega bo’lgan, ba’zan hatto behush holatda bo’lgan odam dunyoga xuddi shu munosabat filtri orqali qaray boshlaydi. Misol uchun, inson o’zining mag’lubiyatga uchraganiga ishonch hosil qiladi. Va aytaylik, kun davomida u bilan o’nta voqea sodir bo’lishi mumkin: beshta yoqimli va beshta yoqimsiz. O’zining ishonchi tufayli u faqat yoqimsiz voqealarga e’tibor beradi va ulardan tegishli xulosalar chiqaradi. Bu xulosalar uning situatsion qarorlariga, odamlar bilan o’zini tutishiga, shuning uchun unga bo’lgan munosabatiga va shunga mos ravishda martaba zinapoyasiga ko’tarilishiga ta’sir qiladi.

O’RNATISH TURLARI

Munosabatlarni ikki guruhga bo’lish mumkin: ekzistensial va situatsion.

Ekzistensial

Ekzistensiallar ko’pincha odamning o’zi haqidagi ongsiz g’oyalari, e’tiqodlari va fikrlaridir. U bu dunyodagi qadr-qimmati, kuchli va zaif tomonlari, istiqbollari va imkoniyatlari haqida shunday o’ylaydi. 

Ekzistensial munosabatlar, shuningdek, dunyo tuzilishini idrok etish bilan bog’liq – uning do’stligi yoki dushmanligi, boshqalarning yordam berishga tayyorligi yoki g’ildiraklarga nutq qo’yish.

O’ziga nisbatan ekzistensial munosabatlarning to’liq to’plami “Men etarlicha yaxshi emasman” degan asosiy iboraga to’g’ri keladi.

Masalan, “men kimman yetakchi bo‘lishim kerak”, “men kimmanki, meni tinglashlari va boshqalardan oldinda bo‘lishlari kerak”, “men hech qachon ko‘p pul topa olmayman”, “menga hech qachon omad kulib boqmaydi”. 

Bunday munosabat odatda oiladan kelib chiqadi. Agar bola ota-onasidan muntazam ravishda “yaxshi, ular o’g’irlashdi, biz esa kambag’al, lekin halol odamlarmiz” kabi iboralarni eshitsa, u holda munosabat ongli darajada o’rnatiladi: “pul yomon, kambag’al bo’lish yaxshi va halol bo’lishni anglatadi”.

Bu dunyoga nisbatan ekzistensial munosabatlar oddiy va juda salbiy fikrga to’g’ri keladi: “Bu dunyo men uchun emas”. Kundalik hayotda bu bilan bog’liq formulalarni tez-tez eshitish mumkin: “dunyo adolatsiz”, “bizning mamlakatimizda bu mumkinmi”, “bizning kompaniyalarimizda bu mumkinmi”, “bunday hukumat bilan muvaffaqiyatga erishishimiz mumkinmi”, ” Bu dunyoda ular yaxshi ish qila oladilar “faqat yashaydiganlargina …”

Bir marta men bitta kompaniyada sessiya o’tkazdim va yigitlarning nega bunday qayg’uli yuzlari borligini tushunolmadim. Men baribir so’rashga qaror qildim va juda kutilmagan javob oldim. Ularning rahbari shu kuni vafot etdi. Shu mavzuda kichik suhbat bo’lib o’tdi. Men ularning hamkasbi, alohida kasalligi bo’lmagan yosh yigit bilan nima sodir bo’lishi mumkinligini tushunmoqchi edim. Va bir fakt e’tiborimni tortdi. Uni yaqindan taniganlarning aytishicha, uning eng yaxshi ko’rgan munosabati u kuniga bir necha marta takrorlagan: “Bu mamlakatda yashash mumkin emas”. 

Ekzistensial munosabatlarning mansabga ta’siri quyidagicha namoyon bo’ladi. Bu koinotdan faqat ahmoqlar sovg’a kutishlari mumkinligiga amin bo’lgan odam, uning burni oldida paydo bo’lganda, bunday ajablanib bo’lmaydi. Uning e’tibori doimo salbiy tomonlarga qaratiladi. Misol uchun, agar u turli kompaniyalardan ish haqida beshta javob olsa va uchta kompaniya unga ruxsat bersa va ikkitasi uni rad etsa, u, albatta, uni rad etgan kompaniyalarga e’tibor beradi. Shunday qilib, inson bu dunyo shafqatsiz ekanligini va uning farovonligi uchun yaratilmaganligini anglab, kuchayadi. 

Situatsion

Mansabga xalaqit beradigan situatsion munosabatlar mehnat jarayonining o’zida shakllanadi. Ular insonning duch keladigan vaziyatlarga munosabatiga javob sifatida namoyon bo’ladi: uning muvaffaqiyatlari yoki muvaffaqiyatsizliklariga, unga qo’yiladigan talablarga, u duch keladigan munosabatlarga, rahbarning xarakteriga. Lekin situatsion munosabatlar ayni paytda asosiy ekzistensial munosabatlarning mahsulidir.

Misol uchun, bir xodim o’z faoliyatini kompaniyada boshlagan va to’satdan mahalliy madaniyat ko’p vazifalarni o’z ichiga olganligi ma’lum bo’ldi. Bunday holda, o’zining “befoydaligi” haqidagi asosiy e’tiqodlar bilan og’ir bo’lmagan odam nima qiladi? U o’z vaqtini yaxshiroq tuza boshlaydi, vazifalarni birinchi o’ringa qo’yadi va menejeri bilan mas’uliyat va vakolat doirasini muhokama qiladi. Muxtasar qilib aytganda, u ish vaqti va makonini kompaniya madaniyatiga mos keladigan tarzda qayta formatlashga harakat qiladi.

Inson o’zining pastligi haqida oddiy munosabat bilan nima qiladi? U yangi, vaziyatni shakllantiradi: “Men ko’p vazifalarni bajara olmayman, demak, men yomon xodimman”. Va keyin u bu rolga muvofiq harakat qila boshlaydi: xato qiladi, muddatlarni o’tkazib yuboradi …

Yoki boshqa vaziyat. Bizning xodimimiz yosh va muvaffaqiyatli mutaxassislar ko’p bo’lgan kompaniyada ish boshladi. Yoshlardan o‘rganish, ularning tajribasini o‘zlashtirish, yangi texnologiyalarni o‘zlashtirish o‘rniga u shunday munosabatni shakllantiradi: “Men 30 yoshga to‘lgunga qadar (35, 40, 45, kerak bo‘lganda tagini chizib) karera qurmaganman, demak, boshlashga arzimaydi. ”.

ZARARLI PERFEKTSIONIZM

Yana bir zararli munosabat – bu odamning ideal emasligiga ishonish: “Agar men biror narsani bilmasam, biror narsa qila olmasam yoki xato qilsam, meni yaxshi mutaxassis va yaxshi xodim deb atash mumkin emas”.

Perfektsionizm bilan bog’liq bo’lgan munosabatlarning butun guruhi mavjud bo’lib, inson o’ziga oddiy bo’lish huquqini bermaydi. Bu shunday munosabatlar: agar siz ishni mukammal bajara olmasangiz, boshlamang; agar siz biznesga kirishsangiz, uni mukammallikka keltiring.