Psixologik tadqiqotlar shuni ko’rsatadiki, immigratsiyadan kelib chiqadigan stress darajasi maksimal 100 ballga etadi (taqqoslash uchun, yaqinlaringizning o’limi bir xil darajada baholanadi).

Boshqa mamlakatga ko’chib kelgan odamning holatini tasvirlash uchun amerikalik antropolog Kalervo Oberg 1954 yilda “madaniyat zarbasi” tushunchasini kiritgan. “Gap shundaki, emigratsiya hamma narsada: tilda, madaniyatda, xulq-atvor uslubida, tarixda, geografiyada, do‘stlar davrasida, ko‘pincha kasbda tub o‘zgarishdir”, deb tushuntiradi madaniyatshunos Vladimir Paperni.

Madaniy shok nazariyasiga asoslanib, inson o’zini mutlaqo yangi sharoitlarda topsa, u eski va yangi madaniy me’yorlar o’rtasidagi ziddiyatni his qiladi.

Uning jamiyatga moslashishiga yordam bergan barcha tushunarli psixologik va ijtimoiy omillar yo’qoladi va ularning o’rnida boshqa madaniy muhitdan kelgan noma’lum omillar paydo bo’ladi.

Har bir bosqichning davomiyligi va murakkabligi mutlaqo individual masala. Biroq, Vladimir Papernining ta’kidlashicha, “kattalarning 100% moslashishiga misollar deyarli yo’q. Ammo birinchi besh yil o’tgach, “biz” va “ular” so’zlarining ma’nosi o’zgaradi – “ular” endi tashlab ketilgan mamlakatni nazarda tutadi. Odam 10 yildan so‘ng odatda o‘z vatanida ega bo‘lgan maqomiga erishadi”.

IMMIGRANTLAR DUCH KELADIGAN ASOSIY MUAMMOLAR

Mutaxassislarga murojaat qilishdan oldin, biz turli muhojirlar jamoalaridan bo’lgan bir necha o’nlab ishtirokchilardan ularning moslashish jarayonida nima qiyin bo’lganini aytib berishlarini so’radik. Ularning javoblaridan kelib chiqib, biz xorijda odamlar duch keladigan eng keng tarqalgan muammolar va tajribalar ro‘yxatini tuzdik.

1. “Tarjimada adashganlar”

“1970-80-yillarda hijrat qilgan odamlar oʻzlari bilan Helga mebel toʻplamlarini olib kelishgan va klassika asarlarini yigʻishgan. Bu kitoblarni muhojirlarning o‘zlari ham, ularning farzandlari ham hech qachon ochmagan”, – deydi Vladimir Paperniy. — Olish kerak bo’lgan yagona qimmatli narsa bu tilni bilishdir. “Yaxshi, men qandaydir tarzda gapira boshlayman” degan fikr noto’g’ri.

“Tilsiz siz kino ko’ra olmaysiz yoki kitob o’qiy olmaysiz, ya’ni siz mamlakatning madaniy kontekstidan chetda qolasiz”, deydi psixolog Natalya Tumashkova. — Men sizga bolalar kitoblari va qo‘shiqlaridan boshlashni maslahat beraman, chunki ularda siz ko‘chib kelgan joyning shaxsiyatini shakllantiradigan barcha narsalar mavjud. Bemalol kitob do‘koniga borib, eng mashhur milliy ertaklarni xarid qiling. Shuningdek, o‘smirlar o‘ynayotgan barcha narsalar bilan tanishish juda foydali: komikslar, multfilmlar, filmlar, musiqa – bu sizga xorijiy davlat mentalitetini tushunish uchun noyob imkoniyat beradi”.

“Men Parijga yuqori darajadagi frantsuz tili bilan keldim, lekin suhbat “salom” va “bir piyola kofe, iltimos” dan oshib ketishi bilanoq, men o’zimni yopdim va bir og’iz so’z aytolmadim. Bu to‘siqni yengib o‘tishim uchun olti oycha vaqt kerak bo‘ldi”, deb tan oladi Anastasiya.

Bu shunchaki tilni yaxshi bilishning o‘zi yetarli emasligini anglatadimi? Ko’pincha muammo chet tilini yaxshi bilishdan uzoqdir. Chet tilida gapirishdan uyaladiganlar apriori uyatchan odamlardir.

Bu ular bilan birinchi marta sodir bo’layotgani yo’q – notanish muhitda, hatto o’z tillarida ham taranglikni his qilish

Bunday holda, psixolog … xayoliy shaxsni o’ylab topishni maslahat beradi. Yangi jamiyatda siz o’zingizning imidjingizni o’zgartirish, boshqa shaxs sifatida “o’ynash” va o’zingizning va boshqalarning ko’z o’ngida yaxshiroq bo’lish uchun noyob imkoniyatga egasiz. “Bu shlyapa kiyishga o’xshaydi – bundan buyon siz uchun “u” gapiradi”, deya qo’shimcha qiladi Natalya Tumashkova.

Yana radikal variant – mahalliy terapevt bilan uchrashuvni belgilash. Ideal variant – ona tilingizni biladigan odam bilan ishlash. Uyatchan odam uchun bu nafaqat uyatchanlikni engishga, balki tilni tezroq o’rganishga yordam beradigan qiziqarli va foydali tajriba bo’ladi.