Hamkasb. Do’stim. Qarindosh. Qo’nish joyidagi qo’shni. Bu odamning kimligi muhim emas, uning o’zini qanday tutishi muhim: nima haqida gapirmasligingizdan qat’iy nazar, u darhol o’z hikoyasiga ega bo’ladi – “bundan ham qiziqarliroq”. Nima qilsangiz ham, u buni yanada yaxshi qiladi. Nimaga erishgan bo’lsa, u ko’proq narsaga erishdi.

Nihoyat ish topdingizmi? Sizning yangi lavozimingiz har kuni uni yirtib tashlashga tayyor bo’lgan turli xil ish beruvchilardan oladigan takliflar oldida hech narsa emas. Avtomobilingizni almashtirdingizmi? Bu uning yangi mashinasiga mos kelmasligi aniq. Amalfiga ta’tilga ketyapsizmi? U taxminan besh yil oldin u erda oilasi bilan edi. Afsuski, o’shandan beri bu joy o’ta sayyohlik va “pop” ga aylandi. Ammo, agar xohlasangiz, u sizga o’z tavsiyalari ro’yxatini yuboradi. U buni hammaga yuboradi va hamma uni yaxshi ko’radi.

“Bu odamlar sizning muvaffaqiyatingiz bilan ularni ortda qoldirishingizdan doimo qo’rqishadi”, deb tushuntiradi psixolog va “Mukammal niqoblangan depressiya” muallifi Margaret Ruterford, “va ular sizni ortda qoldirish uchun hamma narsani qilishadi va qandaydir tarzda ajralib turishadi. Shu bilan birga, ular ko’pincha o’zlarining xatti-harakatlari bilan boshqalarni qanchalik bezovta qilishlarini sezmaydilar.

Ruterfordning mijozlari unga bunday maqtanchoqlar haqida doimiy ravishda shikoyat qiladilar va u o’zi ham ularga tez-tez duch keladi: “Men uzoq yurishni yaxshi ko’raman va qarindoshlarimdan biri doimo men kabi yoki undan ham ko’proq yurishini aytadi, garchi butun oila juda yaxshi biladi. u umuman mashinadan tushmasligini”.

Har narsada birinchi bo’lish istagining turli sabablari bor. “Ba’zida bu raqobatbardosh, ba’zida jasurlik niqobi ostida yashiringan o’zini past baholaydi, ba’zida bu oddiy ijtimoiy aloqalarni saqlab qola olmaslikdir”, deb tushuntiradi Ruterford.

Bunday odamlarning xatti-harakatining sabablari nima bo’lishidan qat’i nazar, bu ularning jamiyatida o’zimizni topadigan bizni osonlashtirmaydi.

Biroq, biz ham xuddi shunday yo’l tutamiz. Buni tushunish oson: agar biz boshqa birovni gapning o’rtasida to’xtatib qo’ysak yoki biz eshitgan voqeani o’zimiznikidan ancha qiziqarliroq narsani aytib berish uchun bahona sifatida ishlatsak, qoida tariqasida, biz noqulay pauza borligini sezamiz va atrofimizdagilar ko’zlarini ohista aylantiradilar. Ko’pchiligimiz suhbatdoshning hikoyasiga qaytish uchun xushmuomalalikka egamiz.

Ammo hamma narsada boshqalardan ustun bo’lishga intilayotganlar o’zlarini boshqacha tutadilar. Ular shunchaki bunday maslahatlarni qanday o’qishni bilishmaydi, deydi oila va nikoh bo’yicha ekspert Amanda Daverich: “Bu odamlarning aksariyati nima qilayotganlarini tushunmaydilar. Ular o’z hikoyalaridan chin dildan zavqlanadilar, bu hikoya ularni suhbatdoshlariga yaqinroq qilishiga ishonishadi va boshqalarga yoqadi deb soddadillik bilan ishonishadi.

Ushbu xulosalar ilmiy tadqiqotlar natijalari bilan tasdiqlangan. Shunday qilib, 2015 yilda psixologlar maqtanchoqlar tomoshabinlar ularni qanchalik hayratda qoldirishini haddan tashqari oshirib, barchani qanchalik g’azablantirayotganini kam baho berishlarini aniqladilar. Bundan tashqari, ular o’zlarining hikoyalari boshqalarga qanday ta’sir qilishini noto’g’ri tushunishadi.

“Agar hamkasblarimga ishimni qanday tashlab, bir yil davomida sayohat qilganimni aytsam, ular bu qanchalik romantik va hayajonli ekanini tushunishadi. Balki men ularni ham shunday qilishga ilhomlantirarman”, deb o’ylaydi maqtanchoq. “Xo’sh, uning ota-onasi bularning barchasini to’lagandir”, ehtimol uning hamkasblari o’zlarini kulishadi.

“Albatta, bunday xatti-harakatlar ortida raqobat motivlari ham bo’lishi mumkin”, deb tan oladi Deverich. “Ammo ko’pchilik bu mutlaqo sportga xos emas, beadablik ekanligini va oxir-oqibat suhbatdoshni qaytarishini tushunadi. Va bu, albatta, sizga ijtimoiy ierarxiyaning eng yuqori pog’onasiga ko’tarilishingizga yordam bermaydi.”