Izzattillo Islomov
innatdorchilik nima? “Yaxshi ko’rish qobiliyati”, deb javob beradi psixoterapevt Mariya Skryabina. Bu minnatdorchilik tuyg’usi va uni ifodalash usulidir. Uning ikkita tomoni bor: ratsional va hissiy. “Intellektual jihatdan ular biz uchun harakat qilishganini tushunamiz. Ammo qalbimizda biz quvonchni his qilamiz va buni biz uchun yaxshilik qilgan odam bilan bo’lishishni xohlaymiz, – tushuntiradi psixoterapevt.
“Minnatdorchilik – bu to’lanishi kerak bo’lgan qarzdir, lekin uni hech kim kutishga haqli emas”, faylasuf Jan-Jak Russoga tegishli aforizm bu kontseptsiyaning paradoksi haqida gapiradi. Va biz buni ota-onalar bilan munosabatlarga kelganda eng keskin his qilamiz.
Ba’zida do’stlarimizdan: “Meni kaltaklashdi, lekin men onam va dadamga rahmat!” Ammo bu minnatdorchilik emas, balki “ota-ona har doim haqdir” postulatiga taslim bo’lishdir”, deydi psixoterapevt. “Bu pozitsiya o’z his-tuyg’ularini rad etish, oqsoqollar va ularning usullarini idealizatsiya qilish haqida gapiradi.” Ha, ba’zida bizni tarbiyalagan kishiga rahmat aytish oson emas, chunki umidsizliksiz bolalik bo’lmaydi.
Shunga qaramay, biz ularga bera olganlari uchun minnatdormiz, biz oqsoqollarimizning biz uchun ildiz otganligini ko’rsatadigan xatti-harakatlarini eslaymiz: fizika testini o’tkazib yubormaslik, tanqis jinsi shimlar sotib olish, uxlashdan oldin sevimli hikoya.
Bizning qahramonlarimiz ota-onalari haqida gapirishadi: ona qizini qiyin paytlarda qo’llab-quvvatlaydi, uning obro’sini xavf ostiga qo’yadi. Ota va ona o’g’lining iste’dodini o’zlari bilmagan sohada payqashadi. Ota, mumkin bo’lgan xavf-xatarlarni oldindan ko’rib, qiziga o’zini ulardan qanday himoya qilishni o’rgatadi … Mehribon ota-ona farzandining minnatdorchiligini qozonish uchun emas, balki uning uchun harakat qiladi. Va aynan o’sha paytda – bu paradoks! – u o’zi tug’ilib, ikkalasini ham iliqlik bilan isitadi.
“O’z qadrimizni his qilsak, ota-onamizdan minnatdormiz. Bolalikda subkorteksda qayd etilgan bu tuyg’u bizga katta yoshdagi ishonchni beradi. Biz o’zimizga aytamiz: “Ha, ba’zida mening yo’lim qiyin. Lekin men o’zimga ishonaman, chunki menga eng yaqinlarim ishonardi. Va men hamma narsaga dosh bera olaman, – deya xulosa qiladi Mariya Skryabina.
