Tasavvur qiling, siz to’rttasiz. Siz minora qurasiz va qilayotgan ishingiz bilan juda faxrlanasiz. Yana bir bola yugurib kelib, sizning binoingizni taqillatadi. Siz g’azablanasiz, ichingizda turli xil tuyg’ular – og’riq, vahima, umidsizlik, nochorlik. Ayni paytda sizning oldingizga kattalar keladi – masalan, ota-ona cho’kkalab so’raydi: “Nima bo’ldi, azizim?”

Bu kattalar xotirjam ko’rinadi, uning ko’zlarida rahm-shafqat bor. Va bu sizning his-tuyg’ularingizni tashqariga chiqarishga imkon beradi. “Menga nima bo’lganini ayting”, deb taklif qiladi u. Ha shunday.

Voyaga etgan odam hamma narsani tuzatishga harakat qilmaydi, “Nega xafa bo’ldingiz – yangi minora quring, undan ham yaxshiroq” demaydi, balki sizni engib o’tadigan barcha his-tuyg’ularni boshdan kechirishga imkon beradi. Va keyin u sizni quchoqlaydi, siz unga quchoqlaysiz, chuqur nafas olasiz va yangi minora qurasiz …

Haqiqiy bolaligingiz qanday edi? Ota-onangiz sizning umidsizlik, g’azab, ko’z yoshlaringizga qanday munosabatda bo’lishdi? Ular sizni tinglashdi va sizni qo’llab-quvvatladilarmi?

Siz, afsuski, kattalardan eshitgan ko’pchilikka mansubsiz: “Kelinglar, yig’lamanglar! Nega bunchalik kichkinasan? Xafa bo’ladigan hech narsa yo’q.” Sizni hatto xonangizga yuborishgan yoki “xulq-atvoringiz haqida o’ylash” uchun burchakka qo’ygan bo’lishingiz mumkin.

Oxir-oqibat, bu, ehtimol, bugungi kunda siz, boshqalar kabi, siz boshdan kechirgan psixologik stressni qanday engish kerakligini bilmasligingiz bilan yakunlangan.

HISSIYOTLAR BILAN KURASHISH UCHUN 3 TA STRATEGIYA

Vaholanki, ota-onani qilgan yoki qilmagan ishlarida ayblashdan nima foyda? Ular, albatta, nima qilishni bilishmasdi, bolalarning his-tuyg’ulari va his-tuyg’ulariga qanday munosabatda bo’lishni tushunishmadi. Bu maktablarda yoki institutlarda o’qitilmaydi, chunki biz hali ham IQni EQdan ko’ra ko’proq qadrlaymiz.

Shunday qilib, bolalar o’zlarining his-tuyg’ulari bilan kurashish uchun uchta strategiyadan birini qo’llashni boshlaydilar.

Bostirish

Tuyg’ularni ifodalash xavfli ekanligini anglab etgach (ular buning uchun jazolanishi mumkin!), bola ularni bostirishni, “ularni qulflashni” o’rganadi. Afsuski, vaqt o’tishi bilan his-tuyg’ular hech qayerda yo’qolib ketmaydi, ular o’sha erda, chuqur ichkarida qoladi va vaqti-vaqti bilan yuzaga “suzishi” mumkin.

Ammo nihoyat ularga kattalardek munosabatda bo’lish o’rniga, biz o’zimizga bir stakan sharob quyamiz yoki, masalan, o’zimizni ishga tashlaymiz.

Agressiya

O’zini kuchsiz va qo’rqinchli his qilib, unga ovoz berish huquqi berilmagan avtoritar muhitda o’sib-ulg’aygan bola, ko’pincha, ataylab bo’lmasa ham, har bir teginishda tom ma’noda portlab ketadigan o’zini tutamaydigan va tajovuzkor kattalarga aylanadi. U boshqalarni qattiq tanqid qiladi yoki hatto zo’ravonlikka ham murojaat qilishi mumkin.

O’z-o’zini ifodalash

Agar bola uni hamma kabi, barcha his-tuyg’ulari bilan qabul qilishini tushungan bo’lsa, u o’sib ulg’ayganida, u o’z his-tuyg’ulari bilan nima qilishni biladi: u ularni bostirmaydi va uni boshqalarga etkazmaydi, lekin, masalan, ularni kundalikka yozadi. Yoki do‘stingizga qo‘ng‘iroq qilib, “Hey, meni tinglashingiz kerak. Qila olasizmi?” Yoki meditatsiya qiladi yoki psixoterapiyaga boradi.

Va eng muhimi, u o’z farzandlari va ularning tajribalari bilan qanday munosabatda bo’lishni tushunadi. U ularni 24/7 baxtli bo’lishlariga intilmaydi, chunki u bu shunchaki imkonsiz ekanligini biladi. U hatto eng yoqimsiz his-tuyg’ularni boshdan kechirishni taqiqlamaydi, ularning barcha muammolarini hal qilishga urinmaydi, balki shunchaki yordam beradi.

Va agar ular o’zlarini yomon his qilsalar yoki g’amgin bo’lsalar, g’azablansalar, u cho’kadi va ohista aytadi: “Nima bo’ldi? Menga ayt”.