Har birimizning hayotimizda ruhiyatimizga chuqur zarar yetkazgan voqealar, holatlar yoki odamlar bo‘lgan. Yaralar tuzalib ketadi, lekin ba’zi tirnash xususiyati beruvchi va tetiklar miya va tanada og’riqli xotiralarni uyg’otadi.

Hatto kattalar va aqlli bo’lsak ham, biz travmatizmga tushib qolishimiz va vaqtincha o’zimizni nazorat qilishni yo’qotishimiz mumkin. Ayni paytda jismoniy va ruhiy jihatdan biz bir paytlar boshimizdan o’tgan dahshatli og’riqli vaziyatga tushib qoldik. Bu retravmatizatsiya deb ataladi.

Lera, 41 yosh:

“Men voyaga etgan, bilimli, vijdonli odamman, dunyoqarashi keng va mas’uliyatli ishim bor”, deydi Lera. “Ammo o’zimni tashvishga solganimda, o’zimni yomon his qiladigan va qo’rqib ketadigan vahima qo’zg’atuvchi bolaga aylanaman. Hozir dunyodagi hamma narsadan ko’ra meni quchoqlash kerak.

Ammo tashvish hujumi odatda oilaviy mojaro bilan birga keladi. Erim o‘zini tortadi, bu esa meni battar og‘ritadi – go‘yo meni yolg‘iz tashlab ketilgan qizaloqdek bevaqt tashlab ketayotgandek. Va men o’zimni tinchlantirishim kerak, bu unchalik oson emas.”

ERTA VA KECH JAROHATLAR

“Erta travma uch yoshdan keyin sodir bo’lgan kech travmadan farq qiladi”, deb tushuntiradi amaliyotchi psixolog Anastasiya Dolganova. – Kechiktirilgan travma bilan bola allaqachon o’z-o’zini anglash va nutqqa ega. Bu yetarli, poydevor murakkab, butun ichki va tashqi resurslar dunyosi uning oyoqlari ostidadir”.