Behruzbek Hamidov
Yosh ayol juda hayajonlangan: “Kecha u yana dahshatli janjal qildi, endi men buni qila olmayman … Xo’sh, nima qilishim kerak?” Suhbatdosh to’xtab qoladi va keyin ishonch bilan aytadi: “O’z munosabatingizni nihoyat tahlil qilmaguningizcha shunday bo’ladi!”
Ko’pchiligimiz do’stlarimiz nimaga muhtojligini va nima uchun ular muayyan yo’llar bilan harakat qilishlarini hammadan ko’ra yaxshiroq bilgandek harakat qilamiz. Aftidan, tinglash va javoban biror narsa aytish qiyin emas, biz psixoterapevtlarning buni filmlar va teleko’rsatuvlarda bir necha bor ko’rganmiz.
Ishonch, shuningdek, yaqinlarimizni ruhiy tushkunlikdan, tuzatib bo’lmaydigan xatodan yoki oddiygina ahmoqlikdan qutqarayotganimizni his qilish orqali beriladi. Lekin, aslida, biz faqat psixolog bo’lish uchun o’ynaymiz, demak, biz aldayapmiz: axir, maxsus ta’limsiz psixoterapevt yoki psixoanalitik bo’lish mumkin emas.
TASHQI TOMONDAN KO’RISH
“Do’stona yordam, ya’ni hamdardlik va ishtirok etish bizning azob-uqubatlarimizni, og’riqlarimizni va tashvishlarimizni kamaytiradi”, deydi psixoterapevt Aleksandr Orlov. “Ammo bir muncha vaqt o’tgach, yangi muammo paydo bo’ladi va biz yana yordam so’rab do’stlarga murojaat qilamiz. Psixoterapiyada hamma narsa boshqacha.”
Do’stona ishtirok etishning ma’nosi hozirgi paytda tasalli berish, hamdardlik va qo’llab-quvvatlashdir
“Biz mijozda jarayon, harakat, asta-sekin o’zgarish hissi borligini ta’minlashga intilamiz”, deb tushuntiradi psixoterapevt Yekaterina Mixaylova. “Va biz yordam so’rab kelganlar ertami-kechmi undan voz kechishlari uchun murakkab hamkorlik tizimini qurmoqdamiz.”
Psixoterapevtlarning vazifasi o’z hayotimizga boshqacha qarashga yordam berishdir. Va do’stona ishtirok etishning ma’nosi hozirgi paytda tasalli berish, hamdardlik va qo’llab-quvvatlashdir. Do’stingizga aralashuvsiz qo’shimcha zarar etkazmaslik uchun bir vaqtning o’zida o’z imkoniyatlari chegaralarini tushunish.
EMPATIYANI O’RGANING
Biz do’stlarimizga hayotining qiyin paytlarida tasalli beramiz. Va umid qilamizki, ular ham bizga e’tiborli bo’lishadi: ular bizni to’xtatmasdan gapirishga ruxsat berishadi, tinglashadi, tushunishadi. “Bir-biriga hissiy aralashmasdan do’stlik mumkin emas”, deb davom etadi Aleksandr Orlov.
— Muvaffaqiyatli ish uchun psixoterapevtga mijoz bilan munosabatlarda masofa kerak. Bu ochiq muloqotga imkon beradi, bunda odam o’zini kimligi uchun qabul qilinganligini his qiladi va har qanday narsa haqida hukm yoki norozilikdan qo’rqmasdan gaplasha oladi.
Psixologlarning ishi ko’p kuch va mahorat talab qiladi va u haq to’lanadi. Do’stlik beg’arazdir. Psixoterapevtlar boshqa odamni his qilishni o’rganadilar, empatik tinglash texnikasini o’zlashtiradilar, boshqa odamning hissiy holatiga hukm qilmasdan empatiya qiladilar.
“Haqiqiy do’st bo’lish, muhtoj bo’lgan do’st professional yordam so’rashini talab qilishni anglatadi.”
“Albatta, bu kasbni odamlarga hamdardlik tufayli tanlaganlar uchun ularni manipulyatsiya qilish va nazorat qilish istagi uchun emas, ularni hukm qilmasdan, boshqalarni baholamasdan, tashxis qo’ymasdan muloqot qilish qobiliyatini egallash osonroqdir”, deb tushuntiradi. Aleksandr Orlov.
“Ammo ular uchun boshqasini (hatto u juda ahamiyatsiz narsa haqida gapirayotgan bo’lsa ham) faqat o’zlari qodir bo’lgan diqqat va tirishqoqlik bilan tinglashlari odatiy holdir. Shuning uchun psixologik maslahatning dastlabki tajribalari rahbar, tajribali psixoterapevt nazorati ostida amalga oshiriladi.
Agar biz o’zimiz bilmagan holda do’stimiz tobora tushkunlikka tushib qolganiga guvoh bo’lib qolsak, nima qilishimiz kerak? “Bu holatda haqiqiy do’st bo’lish, u yordam uchun mutaxassislarga murojaat qilishni talab qiladi”, – deydi Aleksandr Orlov.
Izzattillo Islomov
