Nima uchun xatolarimiz uchun boshqalarni ayblash biz uchun osonroq?

Nima bo’lishi muhim emas – kechikkan avtobus, hisobotdagi xato, sherik bilan janjal. Ko’pincha biz boshqalarni ayblaymiz, o’zimiz uydan juda kech chiqib ketganimizni unutamiz, shuning uchun biz kechikdik, hisobotdagi xatoni e’tiborsiz qoldirdik, chunki biz e’tiborsiz edik, sherigimizni eshitishni xohlamadik, natijada arzimas janjal avj oldi. jiddiy janjal.

Qanday mexanizmlar bizni ayblashga undaydi? Bu xatti-harakat bizning juda mas’uliyatsiz ekanligimizni anglatadimi yoki aksincha, o’zimizga nisbatan qattiqqo’llik bizni o’zimizni himoya qilishga majbur qilmoqdami?

Aybdorlik hissi eng yoqimsiz his-tuyg’ulardan biridir. Ammo o’z xatolari uchun javobgarlikni o’z zimmasiga olish har doim ham hammani o’zini aybdor his qilishiga olib kelmaydi. Ba’zi odamlar vaziyatni hushyorlik bilan baholaydilar va buning uchun o’zlarini ayblashdan oldin ularning xatosini oldindan ko’rish va oldini olish mumkinmi yoki yo’qmi deb o’zlariga savol berishadi. Va agar xatodan qochish mumkin bo’lsa ham, bu odamlar o’zlarini aybdorlik tuyg’usiga qo’ymaydilar, balki bu vaziyatdan qanday tajriba o’rganish mumkinligini va kelajakda shunga o’xshash xatoga yo’l qo’ymaslik haqida o’ylashadi.

Boshqalar esa, aksincha, xatoga yo’l qo’yib, qasddan yoki tasodifan xatoga yo’l qo’yganidan qat’i nazar, o’z-o’zini qoralashga va o’zlarini jazolashga moyildirlar. O’zlarining aybdorlik hissi shunchalik kuchliki, ular ko’pincha bunga dosh bera olmaydilar. Bunday holda, himoya mexanizmlari ishlaydi, ulardan biri proektsiyadir.

Agar biz o’z aybimizni anglash va sodir etilgan huquqbuzarlik uchun javobgarlikni o’z zimmamizga olishimiz psixologik jihatdan juda qiyin bo’lsa, biz buni xohlamasdan va bu haqda o’ylamasdan ham muammolarimizning tashqi sabablarini izlashimiz va boshqalarni ayblashimiz mumkin. Qoida tariqasida, bu yaxshi narsaga olib kelmaydi.

“O’ZINI PAST BAHOLAYDIGAN ODAMLAR HAMMA NARSADA FAQAT O’ZLARINI AYBLAYDILAR”

Olga Guetta, murabbiy, psixolog:

“Kosani sindirganimda men aybdor emasman, meni itarib yuborgan Petya!” – bolalar tez-tez aytadilar. Natijada, “aybdor” jazolanadi, “aybsiz” esa “qora” bo’lib qoladi va u hammani aldashga muvaffaq bo’lganidan xursand. Shunda bu “qahramonimiz” katta bo‘lib, saboq oldi: aybni birovga qo‘ysangiz, jazolanmaysiz. Shunday qilib, u atrofidagilarni ayblab yashaydi va bir vaqtning o’zida: “Hamma yomon, lekin men yaxshiman!” Ajoyib uzr, shunday emasmi?

Odamlar bir necha turga bo’linadi: birinchisi boshqalarni ayblashga moyil, ikkinchisi – o’zlarini. Birinchisi, o’ziga ishongan, ko’pincha o’zini o’zi o’ylaydigan, shuning uchun xatolari uchun javobgarlikni o’zgartiradi. Ko’pincha bu odamlar tanqid qilishni yoqtirmaydilar va hammaga yoqishni xohlashadi. Bundan tashqari, ular ko’pincha noto’g’ri ekanligini tushunishmaydi, to’g’rirog’i, muammoni chinakam hal qilmaslik va o’zini aybdor his qilmaslik uchun buni tushunishni xohlamaydilar.

Ammo ikkinchi odamlar, aksincha, xursandchilik bilan boshqa birovning mas’uliyatini bo’yniga qo’yishadi. Ular azob chekish, o’zlarini ayblash, o’z-o’zini tanqid qilish bilan shug’ullanishni “yoqadi”. Odatda bu o’zini past baholaydigan, bolaligida ko’pincha tanqid qilingan yoki tanqid qilingan, orqaga tortilgan va o’zini kuchli va ishonchli his qilish imkoniyati berilmagan odamlardir.

NIMA QILISH KERAK?

Ko’rib turganingizdek, ikkala variant ham – haddan tashqari o’z-o’zini tanqid qilish yoki boshqalarni ayblash – muvaffaqiyatsiz va hech qanday joyga olib kelmaydi. Qanday qilib o’rta joyni topish va uyg’unlikni topish mumkin?

1. Agar siz o’zingizni haddan tashqari ayblashga moyil bo’lsangizva xatolar haqida qayg’ursangiz, bu xatoga yo’l qo’ygan odam siz emas, balki siz haqiqatan hurmat qiladigan va sevadigan insoningiz, sizning yaxshi do’stingiz ekanligini tasavvur qilishga harakat qiling. Unga nima deysiz? O’zingizni do’stingizdek tutishga harakat qiling. O’zingizga juda qattiq bo’lmang.

Vaziyatlarga konstruktiv yondashishga harakat qiling: “Nima qilish kerak?” Degan savol. odatda “Kim aybdor?” degan savolga qaraganda foydaliroqdir, chunki aybdorni izlash muammoni hal qilmaydi.