Izzattillo Islomov
1. Vaqtinchalik ko’rlik
Birinchidan, keling, “saccade” atamasini ko’rib chiqaylik. Bu ko’z olmasining mikro harakatlaridir. Ular ko’rish burchagini biroz, lekin doimiy ravishda o’zgartirish uchun kerak. Ikkala ko’z bilan bir xil yo’nalishda bir vaqtning o’zida bajariladi. Va bu vaqtda ko’rish funktsiyasi to’xtatilganga o’xshaydi – odam hech narsani ko’rmaydi. Ammo bu harakatning davomiyligi shunchalik qisqaki, kundalik hayotda biz buni sezmaymiz. Bundan tashqari, bizning miyamiz ham bo’shliqlarni to’ldiradi: u bizning ongimizdagi rasmni to’ldiradi.2. Vaqtning kengayishi
Keling, sakkadlar haqida gapirishni davom ettiraylik. Bunday harakatdan keyin biz xronostazni his qilamiz. Bu atama vaqtni kengaytirishni anglatadi. Misol uchun, agar siz mexanik soatning qo’liga keskin qarasangiz, ikkinchidan ikkinchisiga birinchi harakat keyingi harakatlarga qaraganda sekinroq ko’rinadi. Buning sababi, keyingi sakkadan keyin miya yana ma’lumot oladi.
3. Ko’r dog’lar
Ko’zning to’r pardasida yorug’likka sezgir bo’lmagan maxsus joy mavjud. Ammo oddiy hayotda biz buni sezmaymiz: miya, xuddi sakkadalar singari, rasmni qayta yuklayotganga o’xshaydi.
4. Ranglar turlicha qabul qilinadi
Periferik va markaziy ko’rish ranglarni turli naqshlarda taniydi. Gap shundaki, ko’z olmasining tuzilishida 2 xil yorug’likka sezgir elementlar mavjud. Bu konuslar va novdalar. Birinchisi ko’zning markazida, ikkinchisi esa periferiyada ko’proq.
5. Teskari tushirilgan suratlar
Haqiqatan ham, tasvir to’r pardada teskari ko’rinadi. Asosiy linzalar va shox parda kollektiv linzalar bo’lganligi sababli, fizika qonunlariga ko’ra ular tasvirlarni teskari qiladi. Ammo qo’shimcha ma’lumotlar miyaga kirgach, ular qayta ishlanadi va orqaga buriladi, shunda biz dunyoni qanday bo’lsa, shunday ko’ramiz.
Behruzbek Hamidov
