Izzattillo Islomov
1. O’zingizni xursand qilishga o’rgating
Xursand bo’lish qobiliyati odatdan boshqa narsa emas. Psixoterapevt Filippa Peri, “Qanday sog’lom bo’lish kerak” kitobining muallifi: “Agar siz narsalarning ijobiy tomonlarini olib tashlay olmasangiz va faqat yomonni eslasangiz, miyangizdagi yaxshi xabarlarga javob beradigan neyron yo’llar faollashtirilmaydi”, deydi. “Agar miya xushxabarni qabul qilishga odatlanmagan bo’lsa, unda uni o’zi ishlab chiqaradigan neyron yo’llari yo’q.”
Ma’lum bo’lishicha, biz o’z farovonligimizni dasturlashtiramiz. Optimizm amaliyot masalasidir. Sizni xursand qiladigan narsani ongli ravishda izlashingiz, payqashingiz va eslab qolishingiz kerak, shunda yaxshi kayfiyat siz bilan yomondan ko’ra tez-tez bo’ladi. Buning bir usuli – imkoniyatlar eshigini yopish emas, balki ochadigan ijobiy savollar berish. Deyarli har qanday vaziyatda siz o’zingizdan so’rashingiz mumkin: bu tajriba nima yaxshi edi? Bu minnatdorchilik yordamida kayfiyatingiz va fikrlaringizni o’zgartirishning tezkor usuli.
2. Yomon ham yaxshilik kabi qadrlidir.
Psixoterapevt Filippa Perri davom etadi: “Eng yaxshi narsaga ishonish sizni himoyasiz qiladi va baxtsizlikni o’ziga jalb qiladi, deb qo’rqishingiz mumkin.” “Asosiysi, o’zingizni xafa qiladigan his-tuyg’ularni qabul qilishga o’rgatishdir, ulardan qochish o’rniga.”
Uyalish yoki tajribadan qochish, ba’zi bir tajribaga yopishib qolishni anglatadi.
Amerikalik yozuvchi, adabiyot bo’yicha Nobel mukofoti sovrindori Toni Morrison buni juda aniq aytdi: “Men o’zimni his qilayotgan narsalarni his qilishni xohlayman. Menga tegishli nima. Bu baxt hissi bo’lmasa ham. Chunki sen bor narsangsan”. Uyalish yoki tajribalarni chetlab o’tish, ular xafa qilgani uchun ulardan qochish, kelajakda bu takrorlanmasligi uchun o’zingizni muhim saboq olish imkoniyatidan mahrum qilib, ba’zi bir yashamagan tajribaga yopishib qolishni anglatadi.
3. Taslim bo’lish devorga urishdan yaxshiroqdir.
Ruhoniy Jeyms Gordon Gilki 1934-yilda chop etilgan “Siz hayotni o‘zlashtira olasiz” kitobida ajoyib maslahat beradi. Qiyin hayot tajribasini boshdan kechirganingizda, sizning birinchi instinktingiz tushuntirishga harakat qilish, nima sodir bo’lganining sababini topishdir. Odatda bu faqat chalkashlik, umidsizlik va o’ziga achinishni keltirib chiqaradi.
Eng qiyin hayotiy vaziyatlarni tushuntirib bo’lmaydi – ularni faqat chidash, engish va asta-sekin unutish mumkin. Oqilona tushuntirish izlashdan voz kechganimizdan so’ng, ichimizdagi keskinlik o’z o’rnini sukunatga bo’shatib beradi va bu bizga chiqish yo’lini topishga yordam beradi.
“Nega bu juda ko’p odamlar uchun juda qiyin? – so’radi ruhoniy. – Chunki bolaligimizdan bizga aytishgan: g’alaba qozonish – jang qilish va yo’q qilishdir. Yoshligingizda shunday bo’ladi. Yoshlik chog‘imizda duch keladigan ko‘plab qiyinchiliklar odatda doimiy bo‘lmaydi va qahramonona jasorat, kuchli iroda va matonat uyg‘unligi ularni engishimizga yordam beradi.
Ammo yosh bilan vaziyat o’zgaradi. Biz kichkina dunyomizda qamoqxona devorlarini hech qanday zarba yo’q qila olmasligini aniqlaymiz. Bu devorlar ichida biz kunimizni baxtli yoki qalbimizda nafrat bilan o’tkazishimiz kerak. Yangi sharoitlarda biz yoshlarning texnikasini ongli ravishda o’zgartirishimiz kerak. Biz g‘alabaga devorlarga hujum qilish bilan emas, balki ularni qabul qilish orqali erishishimiz kerak”.
Behruzbek Hamidov
