“Menimcha, jurnallarning muqovalarida men juda xunukman”, deb tan oldi aktrisa Sharlotta Geynsburg Psychologies nashriga bergan intervyusida. “Men o’zimni fotogenik deb hisoblamayman; men o’zimni harakatda, filmlarda yoki videoda ko’rishni afzal ko’raman.”

Hatto professional suratga olishga odatlangan yulduzlar va tasvirni “yaxshilaydigan” fokuslar (makiyajdan retushgacha) har doim ham porloq qog’ozda o’zlarini yoqtirmaydi. “Men unchalik fotogen emasman” degan iborani fotograflar deyarli har bir fotosessiya boshida mashhurlardan eshitadilar. Bloglar va onlayn forumlar fotogenlik va “fotosuratda yaxshi ko’rinish” usullarini muhokama qilishda davom etmoqda.

Bu mavzu bo’sh va oddiy bo’lib tuyulishi mumkin, ammo odam faqat tashqi ko’rinishi, qiyofasi orqali mavjud bo’lgan gipernarsisistik jamiyatda bu hal qiluvchi ahamiyatga ega.

Psixiatr va psixoanalitik Vannina Misheli-Rextman: “Biz ijtimoiy tarmoqlar davrida yashayapmiz va ularda tasvirning roli kuchayadi, chunki faqat ko’rinadigan narsa mavjud”, deb tushuntiradi.

SHAFQATSIZ QARASH

Har birimiz o’zimizning qotib qolgan qiyofamizga qaraganimizda o’sha g’alati tuyg’uni boshdan kechirdik – xuddi avtoulovda o’z ovozimizni eshitish kabi. Ko’pchilik o’zlarining umidsizliklari va noqulayliklarini fotogeniklikning etishmasligi bilan tushuntirishga harakat qilishadi.

Fotojenik bo’lish jismoniy nuqsonlar kabi og’riqli emas, u bema’nilikdan ko’ra yumshoqroqdir – bu kichik nuqson bizning haqiqiy portretimizni ko’rishni istamasligimizni oqlaydi. Muzlagan yuzimiz fotosuratda bizga ochib beradigan haqiqat bizni hayratda qoldiradi, chunki u harakatsiz, noto’g’ri, “begona” yuzni ko’rsatadi.

“Bizning ichki qiyofamiz fotosuratdagi yuzdan yoshroq bo’ladi”, deydi psixoanalitik Alberto Eiger, Narsisistik buzuqlik va uning sherigi muallifi. “Shuning uchun tasvir begona va chalkash ko’rinadi.”

Ob’ektivdan qochadiganlar aslida boshqalarning nigohidan qo’rqishadi

Biz o’zimizga kamsitmasdan qaraymiz, har bir xususiyatni tarafkashlik bilan o’rganamiz, arzimagan kamchilikka ergashamiz, zarracha noqulayliklarni yomon niyatli tanqidlarga duchor qilamiz va qattiq hukmimiz shikoyat qilinmaydi.

Ob’ektiv oldida muzlab qolgan yoki undan qochadiganlar aslida boshqalarning nigohidan qo’rqishadi. Ehtimol, ular bolaligida etarlicha e’tiborga olinmagani yoki sevilmagani uchundir yoki boshqalarda ham xuddi shunday yumshoqlik yo’qligi va o’zlarini baholagandek qattiqqo’llik deb o’ylashlari mumkin.