Mamlakatimiz ko‘plab fojiali voqealarni eslaydi. 20-asrni olaylik: uchta inqilob, ikkita urush, Stalin qatag’onlari, “90-yillar”…

Keng ko’lamli tarixiy siljishlar nafaqat ularni yuzma-yuz uchrashganlarning hayotida iz qoldiradi. Ular o’z avlodlarida, ya’ni deyarli barchamizda aks etgan. Va ular ko’pincha tarixiy travmadan oilaviy jarohatga aylanadi.

SUKUNAT FITNASI

Oila hayotidagi har bir fojiali voqea psixologik travma emas. Agar siz o’z his-tuyg’ularingizni nomlasangiz va yashasangiz, sodir bo’lgan voqeada o’z o’rningizni topsangiz va oqibatlarini tushunsangiz, buni oldini olish mumkin. Ammo bu faqat xavfsiz muhitda amalga oshirilishi mumkin. Xavfsizlik, ishonch va qabul qilish – bu bizning ota-onalarimiz va ota-bobolarimiz ko’pincha mahrum bo’lgan narsadir.

Travma hayot oqimini buzadi, izchil hikoya yaratish imkoniyatini yo’q qiladi. Uning ma’ruzachilari aytishni istamagani uchun emas, balki qila olmagani uchun jim. Bizning og’zaki tilimiz inson qiynoqlar ostida nimalarni boshdan kechirayotganini yoki urush zonasida duch kelgan narsalarni etkazish uchun juda mos emas.

Bulat Okudjava “Mening orzularimdagi qiz”¹ avtobiografik hikoyasida kundalik va travmatik kechinmalar o’rtasidagi tafovutni tasvirlaydi: o’n yildan keyin lagerlarda, onasi kattalarga aylangan o’g’liga qaytadi. U unga ta’til bermoqchi, sevimli filmini ko’rish uchun uni kinoteatrga olib boradi va onasi nega xursand emasligini tushunmaydi. U bilan gaplasha oladigan yagona narsa bu ularning kommunal kvartiradagi jim qo’shnisi, sobiq mahbus.