Ruhiy muammolar bo’lsa, normal va patologik o’rtasida aniq chegara yo’q. Gap shundaki, stress davrida kamdan-kam odam xotirjamlikni saqlay oladi. Bunday sharoitda odam o’zini etarli darajada ifoda eta olmaydi. Va barcha odamlarning xarakteri har xil, bu ham unutilmasligi kerak.

Insoniyat uchun turli xil ruhiy xususiyatlarga ega bo’lish juda muhimligini ta’kidlaydigan tushuncha tobora ommalashib bormoqda. Bu turli xil jismoniy va aqliy qobiliyatlar bilan birga keladi. Ya’ni, psixik xususiyatlar insonning o’ziga xos xususiyatlari sifatida qaralishi kerak.Bu erda ruhiy kasalliklar bo’yicha qisqacha qo’llanma. Keling, bir nechta mashhur ruhiy kasalliklar turlari haqida qisqacha gapiraylik.DepressiyaDepressiya haqli ravishda eng mashhur ruhiy kasallik deb hisoblanadi. Biz nafaqat yomon kayfiyat haqida, balki depressiv holat haqida gapiramiz. Depressiya odatda ikki haftadan boshlab ancha uzoq davom etadigan depressiyani o’z ichiga oladi. Ko’pincha bunday ruhiy kasallikni mustaqil ravishda engish qiyin. Depressiya nafaqat insonning axloqiy holatiga ta’sir qiladi, balki uning to’liq ishlashiga va hayotdan zavqlanishiga to’sqinlik qilib, kuch va quvvatni olib tashlaydi.Depressiyaning sabablari ko’p bo’lishi mumkin. Ko’pincha bu fojiali hodisaga reaktsiyaga aylanadi. Tug’ma patologiya bo’lgan miya biokimyosi buzilgan odamlar ham tez-tez depressiyaga moyil. Depressiya zo’ravonlik darajasida farq qilishi mumkin. Ba’zilar uchun hammasi bir necha haftalik befarqlikdan keyin tugaydi – shundan so’ng odam odatdagi hayot tarziga muammosiz qaytadi. Ammo ruhiy tushkunlik bir necha oy davom etadigan yolg’izlikka olib keladigan qiyin holatlar ham mavjud. Eng og’ir holatlarda odam hatto yuzini yuvish yoki tishlarini yuvish uchun kuch topa olmaydi, u bir necha hafta davomida yotoqdan turmasligi mumkin.Miyadagi nomutanosiblikni tuzatish uchun antidepressantlar buyuriladi. Bunday dorilar giyohvandlikka olib kelmaydi, ammo ular hali ham faqat o’ta og’ir holatlarda olinishi kerak. Ko’pincha qiyin inqiroz davridan omon qolish uchun bitta kursni o’tash kifoya.Anksiyete buzilishiAgar siz statistik ma’lumotlarga ishonsangiz, hozirda odamlarning taxminan 10 foizi ushbu turdagi ruhiy kasalliklardan aziyat chekmoqda. Bu o’zini doimiy tashvish hissi bilan namoyon qiladi, bu ko’pincha asossizdir. Biror kishi shunchaki arzimas narsalar haqida qayg’urishi mumkin. Inson hayotining muhim qismini unga nima bo’lishidan qo’rqib o’tkazadi, garchi bunday qo’rquvlar asossiz bo’lishi mumkin.Anksiyete muayyan narsalar bilan bog’liq yoki noaniq bo’lishi mumkin. Vahima hujumlari haqiqiy terror hujumlari bilan birga bo’lishi mumkin. Tutqichlar ko’pincha odamlarni o’zlari uchun o’ylab topgan juda g’alati marosimlarni bajarishga majbur qiladi.Doimiy tashvish hissi insonning sog’lig’iga ta’sir qilishi mumkin emas. Ko’pincha bunday odamlar yurak og’rig’i, oshqozon og’rig’i va migren bilan og’riydilar.Xavotirdan qanday qutulish mumkin? Psixoterapiya foydali ta’sir ko’rsatadi va shifokor tomonidan tayinlangan antidepressantlar yordam beradi. Asosiysi, yaxshi mutaxassisni topish.Bipolyar affektiv buzilish (BD)Bunday buzuqlik bilan insonning hayoti juda ziddiyatli bo’ladi. Depressiya ajoyib kayfiyat va ko’tarilish davrlari bilan almashadi. Na bir, na boshqa davr hayotdagi o’zgarishlar bilan qo’llab-quvvatlanmaydi. Kayfiyat juda keskin o’zgarishi mumkin – chuqur tushkunlikdan haqiqiy eyforiyagacha.Bunday alomatlari bo’lgan odamlar kamdan-kam hollarda shifokorlardan yordam so’rashga shoshilishadi. Buzilish xavfli bo’lsa-da. Bunday bemorlar uchun dorilar boshqa faza o’zgarishini qo’zg’atmaslik uchun juda ehtiyotkorlik bilan tanlanadi. Shuningdek, bipolyar buzuqlik bilan og’rigan odamlarga bir vaqtning o’zida turmush tarzini o’zgartirish tavsiya etiladi, hech bo’lmaganda – hujumlarni keltirib chiqaradigan daqiqalarni istisno qilish.ShizofreniyaBu tashxis jumla kabi ko’rinishi mumkin, ammo tushuncha juda keng va moslashuvchan. Kasallik juda kam uchraydigan hujumlar bilan ham, odam deyarli tuzalib ketmaydigan og’ir holat bilan tavsiflanishi mumkin. Qizig’i shundaki, G’arb shifokorlari bu tashxisni rus mutaxassislariga qaraganda kamroq qo’yishadi.Shizofreniyaning xarakterli belgilari aldanish va gallyutsinatsiyalar, mantiqiy fikrlashning buzilishidir.SotsiopatiyaTibbiyotda bu tashxis ko’pincha jinoyatga moyil bo’lgan odamlarga beriladi. Shunga ko’ra, ular odatda o’z xohishlari bilan emas, balki shifokorga borishadi. Bunday odamlar his-tuyg’ularning qashshoqligi bilan ajralib turadi, ular qo’rquvdan ham, noziklikdan ham mahrum. Sotsiopatiya jinoyatga to’g’ridan-to’g’ri yo’l deb aytish mumkin emas. Terapiyaga malakali yondashish shunday ta’sirga erishishi mumkinki, odam tajovuzkorlik va qo’rqmaslikni hatto yaxshilik uchun ham ishlatishi mumkin.Ko’pincha ruhiy kasalliklar haddan tashqari stress, og’ir zarbalar va salbiy holatlar ta’siri ostida rivojlanadi. Ikkinchisini eng yaxshisi psixoterapevt bilan shug’ullanadi, u psixikaga salbiy bosimdan xalos bo’lishga yordam beradi. Va ortiqcha stressning oqibatlarini o’zingiz hal qilishingiz mumkin. Miyani detoksifikatsiya qilish kursi stress darajasini pasaytirishga, ijobiy munosabatni tiklashga va uyquni yaxshilashga yordam beradi.