Behruzbek Hamidov
Rossiyadagi barcha bolali oilalarning 60% dan ortig’i bitta bolali oilalardir. Ammo o’tgan asrning boshida bunday holat kamdan-kam uchraydi. O‘shandan beri aka-uka va opa-singillarsiz o‘sayotgan bolalar ongimizda an’anaga ko‘ra yomon obro‘ga ega: buzilgan, xudbin, hayotga moslashmagan…
Ushbu stereotiplarning ba’zilari avstriyalik psixolog Alfred Adlerning asarlariga borib taqaladi. O’tgan asrning 20-yillarida u oiladagi faqat bolalar muloqot qilishda qiynalar ekan, deb ta’kidlagan edi: aka-uka va opa-singillari yo’qligi sababli, yagona bola butun dunyo uning atrofida aylanayotgan bir bosqichda uning aqliy rivojlanishida “tiqilib qolgan”.
Ota-onangiz mehrining yagona ob’ekti bo’lish eng oson sinov emas.
Keyinchalik, 1950-yillarda, ko’p oilalarni qo’llab-quvvatlagan holda, frantsuz psixoanalisti Fransua Dolto faqat bolalar akademik muvaffaqiyatga erishadilar, ammo boshqalar bilan o’zaro munosabat nuqtai nazaridan ular mutlaqo moslashtirilmagan odamlar ekanligini ta’kidladi. Zamonaviy psixologlarning ishi shuni ko’rsatadiki, faqat bolalar aka-uka va opa-singillar bilan o’sganlardan hech qanday kam emas va hatto akademik muvaffaqiyat, motivatsiya va o’zini o’zi qadrlashda ozgina ustunlikka ega.
Va shunga qaramay … Ota-onangizning sevgisining yagona ob’ekti bo’lish eng oson sinov emas. Ha, yolg‘iz farzand undan zavqlanib, alohida imtiyozlarga o‘rganib qoladi. Ammo keyingi hayotda unga yomon xizmat qilmasliklarini qanday ta’minlash mumkin? Bu erda ko’p narsa ota-onalarning xatti-harakatlariga bog’liq.
