Biz tushunishga emas, balki hech bo’lmaganda tushunishga intilamiz. Sizning his – tuyg’ularingiz va istaklaringiz haqida gapirish kerakligini tushuntiradigan ko’plab foydali psixologik matnlar mavjud: afsuski, eng bardoshli ijtimoiy stereotiplardan biri bu mehribon odam sizga nima kerakligini va nimani his qilayotganingizni so’zsiz biladigan odam degan tushunchadir. Va agar u tushunmasa va tushunmasa, demak u sevmaydi.
Ammo muammo nafaqat sukut, balki ehtiyojlar va his-tuyg’ularni etarli darajada ifoda etishdir.

Agar siz his-tuyg’ularingizni ifoda eta olmasangiz, tushunmaysiz. Og’riq o’rniga biz g’azabni, zaiflik o’rniga – tanqidchining g’azabini, “men sizni yo’qotishdan qo’rqaman” o’rniga “keling, ajrashamiz”desak, odamlar bilan uyg’un muloqot qilish qiyin. Bunday hollarda biz tushunmasligimizga hayron bo’lishimiz kerakmi? Bizning haqiqiy his-tuyg’ularimiz qabul qiluvchiga etib bormaydimi?

Bunday vaziyatni saqlab, baxtli munosabatlarni o’rnatish qiyin. Chunki biz o’zaro munosabatlarda haqiqiy his-tuyg’ularimiz va samimiy istaklarimiz bilan haqiqiymiz. Boshqa narsalar qatorida, biz o’zaro aloqada bo’lganlar bundan aziyat chekmoqda. Ammo odam bugungi his-tuyg’ularini boshqalarga to’g’ri etkazishni o’rgangan bo’lsa ham, hayot davomida to’plangan javobsiz his-tuyg’ular muammosi ko’pincha saqlanib qoladi. Qadimgi tajribalar bizni ruhiy ta’sirga aylantiradi: masalan, odam ko’pincha juda kuchli his-tuyg’ularni boshdan kechiradi (“ular bir tiyinga xafa bo’lishdi, lekin rubl bilan tashvishlanadilar”) yoki uning his-tuyg’ulari vaziyatga mos kelmaydi. To’plangan tajovuz, odatda, yaqinlarimiz uchun kamsituvchi va yaxshi munosabatlar uchun zararli bo’lgan begunohlarni buzish odatini keltirib chiqaradi.

Va agar biz hech kimni buzmasak ham, hech kim bilan to’plangan salbiy his-tuyg’ular bilan munosabatlarni buzmasak ham (ammo amaliyot shuni ko’rsatadiki, bu deyarli mumkin emas), ular hali ham psixosomatik kasalliklarga aylanib, odamning jismoniy holatini buzadi: mushak qisqichlari, bosh og’rig’i, vazn bilan bog’liq muammolar.
Tuyg’ular bilan ishlash uchun siz hissiyotlarni ifoda etish bo’yicha treninglarni tavsiya qilishingiz mumkin.

Odamlar ko’pincha ongsiz ravishda azob-uqubatlarni tanlaydilar, chunki ularning bolalik tajribasi: “faqat o’zimni yomon his qilsam, ular meni sevadilar”. Ko’pincha, bola onasidan faqat o’zini yomon his qilganda muloyimlik va mehrni oladi. Bu tez-tez uchraydigan model: biz odatda o’z farzandlarimizga o’zimizga nisbatan his-tuyg’ularni aks ettirganimiz sababli, bolalarga nisbatan “haddan tashqari mehribon va kechirimli” his-tuyg’ularimiz ham taqiqlangan.

Va bu taqiq bola kasal bo’lganda olib tashlanadi. Bolani erkalash, ko’tarish, yumshoq ovoz bilan yumshoq so’zlarni gapirish “mumkin bo’ladi”, masalan, u kasal yoki ko’kargan bo’lsa. Yomon narsa yuz berganda. Aslida, bizning psixologik vazifamiz ichki farzandimizga ota-ona bo’lishdir: barcha bolalik xususiyatlarini saqlab qolgan o’z-o’zidan, himoyasiz, ijodiy qismimiz. Ammo biz ota-onamiz bizga ota-ona bo’lgan darajada o’zimizga shunday ichki ota-ona bo’lishga qodirmiz. Mana, bizning ichki farzandimiz va biz o’zimizni yomon his qilganimizdagina mehr va hamdardlik dozasini oladi. Biz boshqa paytlarda o’zimizni erkalamaymiz, o’zimizga mehr yoki hech bo’lmaganda rahm-shafqat bilan qaramaymiz, ehtiyojlarimiz haqida o’ylamaymiz. Bu bolalik namunasi, bolalikka qaytish.