Agressiyasiz muloqot qilishning 4 ta qoidalari

Muvaffaqiyatli muloqotning kaliti aniq gapirishdir. Bu juda oddiy bo’lib tuyuladi, lekin ko’pincha biz batafsil mavhum mulohazalarga berilib ketamiz va hozirgi paytda his qilayotgan narsalarimiz haqida deyarli hech qachon gapirmaymiz. Suhbatdoshimizga yig’ilgan hamma narsani tashlaganimizda, uning e’tibori zaiflashadi: u bizning so’zlarimiz oqimiga g’arq bo’ladi. Aniqlik va aniqlik – amerikalik psixolog Marshall Rozenberg tomonidan ishlab chiqilgan “zo’ravonliksiz muloqot” usulining asosiy tamoyillari.

Uning to’rtta asosiy qoidasini (mulohazasiz kuzatish; his-tuyg’ularimizni tan olish, bu his-tuyg’ular bilan bog’liq bo’lgan ehtiyojlarni aniqlash va aniq so’rovlarni shakllantirish) o’zlashtirgandan so’ng, biz suhbatdosh bizni eshitadigan va tushunadigan tarzda gapirishni o’rganamiz. Va buning natijasida sheriklar va bolalar, ota-onalar, do’stlar va hamkasblar bilan muloqot samarali bo’ladi. Sinab ko’rishga arziydi!

1. Faktlarga ochiq fikr bilan qarang

Biz beixtiyor boshqa odamning xatti-harakatlarida bizni bezovta qiladigan (g’azablantiradigan, xafa qiladigan) narsani sezamiz: bolalar xonasida tartibsizlik; sherik yana uyga kech qaytdi… Va xulosa qilamiz: tartibsizlik dangasalik dalilidir, kechikish hurmatsizlik belgisidir. “Vaziyatni xolisona ko’rish va uni hukm qilmaslik muhim”, deydi Marshall Rozenberg.

Hindistonlik donishmand Krishnamurti, odatda, baholashsiz kuzatishni fikrlashning eng yuqori shakli deb hisoblagan. “Men bu haqda o’qiganimda, – deydi psixolog, – “Qanday bema’nilik!” Boshimga o’tdi: Krishnamurti so’zlarining ma’nosini anglaganimdan ko’ra tezroq ularni baholadim.”

Qadriyat mulohazalari suhbatdoshda kuchli hissiy norozilik va o’zimizni bizdan himoya qilish istagini keltirib chiqaradi.

Darhaqiqat, boshqa odamlarni, ularning so’zlari va harakatlarini hukm qilmasdan idrok etish oson emas. Baholash, umumlashtirish (“siz har doim …”), bo’rttirish, etiketlash orqali biz boshqa odam haqidagi tasavvurimizni toraytiramiz va konstruktiv muloqot qila olmaymiz.

“Qiymatli mulohazalar suhbatdoshda kuchli hissiy norozilik, o’zimizni himoya qilish istagini keltirib chiqaradi”, deb tushuntiradi psixoterapevt va ijtimoiy psixolog Margarita Jamkochyan. “Shuning uchun biz tez-tez javoban qo’pol va qo’pol so’zlarni eshitamiz.” Bizning so’zlarimiz hujum sifatida qabul qilinadi va yagona istakni keltirib chiqaradi – o’zimizni himoya qilish. Haqiqat bayonoti, biz ko’rgan narsalarning oddiy tavsifi, aksincha, tushunmovchilik va janjallardan qochishga yordam beradi. Suhbatdoshimizda tanlov, manevr erkinligi bor”. Marshall Rozenberg baholashni kuzatish bilan almashtirishni taklif qiladi. Ma’nosiz va haqoratli ayblovlar o’rniga (“Siz hech qachon o’z ishingizni tugatmaysiz!”, “Sen shunchaki dangasasan!”), “Ish bajarilmadi” degan so’zlar bilan cheklanishi mumkin. Birinchi marta qiyinmi? Hali ham bo’lardi! Axir biz bir-birimizni baholashga, hukm qilishga odatlanganmiz.

2. O’z his-tuyg’ularingizni tan oling

O’zingizdan so’rang: “Nega bu tartibsizlik (bu kechikish) menga ta’sir qiladi?” O’zingizni tinglang, yaqinlaringiz nima uchun bunday qilishlarini taxmin qilish o’rniga, vaziyatga nisbatan nimani his qilayotganingizni aniqlang (tartibsizlikni ko’rganda g’azab, sherigingizning unutuvchanligi tufayli qayg’u), (“Mening bolam meni haqorat qilmoqda” ,” “Mening sherigim meni haqorat qilmoqda.” Beparvolik qiladi”).

“Har birimiz o’z tajribamizning ko’plab nuanslarini ajrata olamiz”, deydi Margarita Jamkochyan. – Qiyinchilik shundaki, ko’p madaniyatlarda tabu mavjud: o’zingiz va his-tuyg’ularingiz haqida gapirish noqulay, odobsiz va narsisizm bilan chegaralanadi. Bundan tashqari, ko’pchiligimiz his-tuyg’ular muhim ahamiyatga ega bo’lmagan oilalarda o’sganmiz va bugungi kunda biz ularni ko’pincha “yashirish” va ularni bostirishdir.

Marshall Rozenberg: “O’z his-tuyg’ularimizni tushunish – bu bizda nima borligini aniqlash demakdir,” deydi Marshall Rozenberg, “lekin bir vaqtning o’zida boshqasiga munosabatlarning sub’ekti sifatida his qilish imkonini beradi. Masalan, zaifligimizni tan olish orqali biz suhbatdoshimizning himoyasiz bo‘lish huquqini tan olamiz”. Bundan tashqari, o’zimiz haqimizda gapirib, biz boshqasini o’zini qanday his qilayotgani haqida ochiq gapirishga taklif qilamiz.