Bizning his-tuyg’ularimiz chidab bo’lmas bo’lishi mumkin. Ba’zan biz hatto ular keltirib chiqaradigan chalkashliklardan xalos bo’lish uchun butunlay his qilishni to’xtatishga tayyormiz. Ammo ular bilan kurashishning yana bir usuli bor – tushunish. Biz his qilayotgan narsalardan tashqari, biz bilgan va o’ylagan narsalar ham muhimdir. Klinik psixolog va gestalt-terapevt Irina Gross hissiyotlarning g’azablangan elementlarini engishga yordam beradigan o’nta fikrni taklif qiladi.

1. ESDA TUTINGKI, HIS-TUYG’ULARNING MAQSADI SIZNING MANFAATINGIZ UCHUNDIR.

Asosiy his-tuyg’ular salbiy ham, ijobiy ham emas, ular shunchaki signaldir. Ular bizga ma’lum bir vaziyat yoki biron bir voqea hayot uchun foydali (quvonch orqali) yoki xavfsizligimizga tahdid solishi (qo’rquv, g’azab va qayg’u orqali) haqida xabar beradi. Tuyg’ular bizni mavjudligimizni saqlab qolish uchun reaktsiyaga sabab bo’ladi va bu vaqt boshidan beri shunday bo’lgan.

2. BIZ HECH QACHON SABABSIZ TASHVISHLANMASLIGIMIZNI TAN OLING…

…Garchi ba’zida shunchaki arzimas narsalar bizni muvozanatdan chiqarib yuborsa ham. Hissiyotlar har doim to’g’ri. Ularning ma’nosi va vazifasi bor va biz bu sabablarni tushuna olmasak ham, paydo bo’lish uchun yaxshi sabablarga ega. Axir, miya bizning mavjudligimizni himoya qiladigan muhim ma’lumotlarni xotirada saqlaydi. Agar o’tmishdagi voqea xavf bilan bog’liq bo’lsa va shuning uchun xavf sifatida esda qolsa, masalan, kimdir ovozini ko’tarsa ​​yoki yo’limizni to’sib qo’ysa – har qanday bunday vaziyat, hatto zararsiz bo’lib tuyulsa ham, tabiiy ravishda his-tuyg’ularni keltirib chiqaradi.

3. BIR HIS-TUYG’UNI BOSHQASI BILAN KUCHAYTIRMANG.

Sizning his-tuyg’ularingiz mavjud bo’lganligi sababli, aybdorlikdan azob chekishning hojati yo’q.

Qo’rquvdan tashvishlanish, g’azabdan asabiylashish yoki qayg’udan xafa bo’lish – bularning barchasi asl tuyg’uni kuchaytiradi va uni sharhlar va prognozlar oqimi bilan to’ldiradi.

Biz his qilayotgan va biz uchun og’riqli bo’lgan narsalardan xalos bo’lishimiz mumkin deb o’ylaymiz, lekin biz faqat bitta tuyg’uni boshqasiga qo’shamiz. Jismoniy azob-uqubatlar kuchayadi. Birinchi tuyg’uni tinglash va undan foyda olish yaxshiroqdir.

4. “BU MEN EMAS, UNING AYBI …” YO’Q, BU SIZSIZ!

Mas’uliyatni o’z ulushingizga oling. Bu sizning his-tuyg’ularingiz, garchi u tashqi hodisadan kelib chiqqan bo’lsa ham. U sizga tegishli va bu yaxshi yangilik, chunki siz u bilan nimadir qila olasiz, xohlaganingiz va/yoki etishmayotgan narsalaringiz haqida qayg’urishingiz mumkin. Va pirojnoe ustidagi krem, boshqalarning his-tuyg’ulari uchun emas, balki o’z his-tuyg’ularingiz uchun javobgar ekanligingizni unutmang.

5. TANA SEZGILARIGA ISHONING

Fikringizni emas, balki tanangizni tinglang. Tuyg’u har doim tanadagi chalkashlikdan boshlanadi – tomoqning qisilishi, yurak urish tezligining tezlashishi … Nimani boshdan kechirayotganingizni sezish uchun bu his-tuyg’ularga ehtiyot bo’ling. Muammoning yechimini darhol izlamang. Bu lahzani sekin yashang, bu juda muhim.

6. UNDAN DRAMA YARATMANG.

Yo’q, bu tuyg’u o’lguningizcha siz bilan qolmaydi. Agar siz o’zingizni stressga duchor qilmasangiz, ongingiz vaziyatni dramatizatsiya qilishni boshlamasa, unda tanadagi yoqimsiz hislar bir necha daqiqada yo’qoladi. Tinchlikka qaytish uchun nafas oling, yuring, cho’zing, ko’zingizni yuming … Bizning ichki ob-havo doimo o’zgarib turadi.

7. FAKTLARNI TA’SIRDAN FARQLANG.

Sizni hayajonga solgan va hissiy jarayonni qo’zg’atgan voqeani va bu haqda o’zingizga nima aytganingizni farqlang. O’zingizni hukm qilyapsizmi? Boshqa odamni hukm qilyapsizmi? Balki siz uning fikrlarini o’qiyotganingizni tasavvur qilasizmi? Vaziyatdan salbiy xulosa chiqarishda juda shoshyapsizmi?

Siz o’ylagan narsa ko’pincha sodir bo’lgan narsadan juda uzoqdir. O’zingizga yaqinlashish uchun prognozlar va xayollardan uzoqlashing – oddiy va shuning uchun sezgir odam.

8. TASHVISHLARINGIZ MANBASINI ANIQLANG

Ichki monologingiz sizni mantiqsiz reaktsiyaga undashiga yo’l qo’ymaslik uchun muvozanatni buzgan narsaga qayting. Aynan nima bo’ldi? Sizni aynan nima hayajonlantirdi? Siz nimani ko’rdingiz, eshitdingiz, tegdingiz, his qildingizmi? Siz qanday munosabatda bo’ldingiz? Bo’ron o’tib ketguncha (qayg’u) qochib ketishni (qo’rquvni), zarba berishni (g’azabni) yoki to’pga egilishni his qildingizmi?

9. TUYG’U MUAMMO EMASLIGINI TAN OLING…

…Aksincha, bu yechimning boshlanishi. Tuyg’u aniqlanganda, o’zingizga g’amxo’rlik qiling, o’zingizga g’amxo’rlik qiling. Axir, his-tuyg’u bizning ehtiyojlarimizdan biri buzilgan, beqarorlashganda paydo bo’ladi.

• Qo‘rquv ko‘pincha bizga ko‘proq xavfsizlik kerakligini bildiradi.
• G’azab — o’zimizni yaxshiroq bilishimiz va tan olishimiz kerakligidan.
• G’amginlik – voqealarga ma’no berishimiz, nima bo’layotganini tushunishimiz kerakligiga.

Baxtli daqiqalar ham bor: masalan, quvonch ilhom, energiya, hayotiylik, baxtga intilishdan dalolat berishini unutmang.

10. SIZNING HAYAJONINGIZNI SEVING

Hayotingizga his-tuyg’ularni va yuqori hissiy xavfli vaziyatlarni taklif qilishdan tortinmang. Odatlaringizni o’zgartiring. Va o’zingiz uchun xavfli bo’lib tuyulgan voqealardan qochishga urinmang (“Agar men omma oldida gapirmasam, endi qo’rqmayman”), hamma narsani nazorat qiling (“Agar men boshqalarni bo’ysundira olsam, men buni qilmayman. Endi g’azablaning”) yoki hamma narsani tushuntiring (“agar do’stim nega menga so’kayotganini tushunsam, unchalik xafa bo’lmayman”).

Biz his-tuyg’ularimizni boshqara olmaymiz – ular bizni boshqaradi. Hissiyotlar bizning dunyo bilan aloqamizdir. Ularsiz yoki ularga qaramay, ularga muvofiq harakat qilish ancha konstruktivdir.