Agar inson o’ziga juda ishonmasa, u faol harakatlar qilishdan va muhim qarorlar qabul qilishdan bosh tortishi mumkin. Ammo ortiqcha ishonch biz uchun ham yaxshi emas: biz o’z kuchlarimiz va bilimlarimizni haddan tashqari oshirib yuborish va odamlarning xatti-harakatlarida tashvishli belgilarni sezmaslik xavfini tug’diramiz.

QANDAY QAROR QABUL QILAMIZ?

To’g’ridan-to’g’ri ko’zlar ustida joylashgan miyaning maxsus qismi ishonch tuyg’ularining paydo bo’lishi uchun javobgardir – ventromedial prefrontal korteks. Uning yordamida biz variantlarni baholashimiz va qaror qabul qilishimiz mumkin. Neyropsixologlar qaror qabul qilish aslida bir vaqtning o’zida sodir bo’ladigan ikkita bosqichni o’z ichiga olishini aniqladilar: biror narsa haqidagi fikrimiz va bu hukmga qanchalik ishonchimiz borligini baholash.

Bizning his-tuyg’ularimizga ishonish qarorimiz bu hislar qanchalik kuchli ekanligiga bog’liq.

Misol uchun, biz restorandagi menyuga qaraymiz va nima buyurtma qilishni tanlaymiz. Neyronlarning bir guruhi biz taomning ta’mi va hidini tasavvur qilishga urinayotgan paytda faollashadi. Aytaylik, biftek tasviri bizga ishtahani ochadi. Deyarli bir vaqtning o’zida boshqa neyronlar bizning haq ekanligimizni taxmin qilishadi.

ISHONCH BUZILISHLARI

Bularning barchasi avtomatik ravishda, ongsiz darajada sodir bo’ladi, shuning uchun ikkita, mohiyatan alohida qarorlar bizning ongimiz tomonidan bitta sifatida qabul qilinadi. Amalda bu shuni anglatadiki, bizning hislarimizga ishonish qarorimiz ushbu hislar qanchalik kuchli ekanligiga bog’liq.

Boshqacha qilib aytganda, u yoki bu ma’lumot bizda qanchalik kuchli his-tuyg’ularni uyg’otsa, biz hislarimizga shunchalik ishonamiz. Masalan, biz mantiqiy dalillarga emas, balki hissiy dalillarga, shuningdek, bizga allaqachon tanish bo’lgan yoki yoqimli his-tuyg’ular bilan bog’liq bo’lgan narsalarga ko’proq ishonamiz.

O’z hukmlariga haddan tashqari ishonish bilan bog’liq buzilishlar nafaqat narsisizmga moyil bo’lgan va o’zini o’zi qadrlaydigan odamlar bilan cheklanmaydi. Misol uchun, haydovchilarning 85 foizi haydash qobiliyatlari boshqalarga qaraganda yaxshiroq ekanligiga ishonishadi. Ehtimol, birinchi navbatda, ular o’zlarini ancha tajribali va ehtiyotkor haydovchilar deb bilishadi.