Bu nima uchun

Shaxsni shakllantirish uchun asos bolalikdan qo’yiladi. Va bolalar odatda o’z xohish-istaklari asosida qaror qabul qilsalar ham, ular juda katta bosim ostida. Tarbiya, maktab, ijtimoiy va madaniy jihatlar ba’zan bolaning ehtiyojlari va iste’dodiga zid bo’lishi mumkin bo’lgan muayyan g’oyalarni yuklaydi. Tanqidiy fikrlash, birinchi navbatda, bolaning kelajakdagi hayot yo’lini va kasbiy bajarilishini qanday ko’rishini tushunishga yordam beradi. Ob’ektiv fikrlash qobiliyatini rivojlantirish orqali unga qiyin o’smirlik davrida o’zini o’zi belgilash osonroq bo’ladi, shuningdek, sevilmagan mutaxassislikni o’rganish uchun yillarni behuda sarflamaslik.

Qachon rivojlanishni boshlash kerak

Miyaning kognitiv funktsiyasi sifatida fikrlashning rivojlanishi katta maktabgacha yoshda sodir bo’ladi. Keyin bola naqshlarni tushunishni, sabab-oqibat munosabatlarini ko’rishni va mantiqiy fikrlashni boshlaydi. Aynan shu davrda tanqidiy fikrlash asoslari bilan tanishish foydalidir. Bu atrofdagi narsalarga ob’ektiv qarashga, shuningdek, o’zingizning ichki motivlaringizni tushunishga asoslanadi. Bu ham xavfsizlik masalasidir – tanqidiy qarash salbiy oqibatlarga olib kelishi mumkin bo’lgan bolalarcha soddalikni engishga yordam beradi. Misol uchun, sizni begonalar bilan gaplashishdan va firibgarlarning hiyla-nayranglariga tushib qolmaslikdan himoya qilish uchun.

Bolalar erta bolalikdan atrofdagilardan keyin takrorlashga moyildirlar – bu o’rganish shakllaridan biri bo’lib, u imprinting deb ataladi. Agar ota-onalar buni qilsalar, ular ham shunday qilishlari kerak. Maktabda bola boshqa xulq-atvor modellari bilan tanishadi va tanish narsalarga boshqa qarashlarni o’rganadi. Va bu erda takrorlash printsipi ham ishlaydi. Bu biron bir kompaniyaga qo’shilish yoki kimningdir obro’siga ega bo’lish istagi bilan bog’liq bo’lishi mumkin. Bu erda tanqidiy fikrlash tanaffus paytida hamma yo’lak bo’ylab yugurayotganda yoki portfellari bilan kurashayotganda “poda mentalitetiga” berilmaslikka imkon beradi.

Qanday shakllantirish va o’rgatish

Ufqlaringizni kengaytirish orqali hukmlar, qarorlar qabul qilish va umuman xatti-harakatlarda maksimal xolislikka erishishingiz mumkin. Bola qanchalik ko’p xatti-harakatlar stsenariylarini bilsa, unga muayyan vaziyatni boshqarish osonroq bo’ladi. Boshqa odamlar bilan ijtimoiy muloqot qilishdan tashqari, turli janrlardagi kitoblar bilan tanishish foydalidir. Ertaklar, mumtoz adabiyotlar, tarbiyaviy hikoyalar – mutolaa qanchalik rang-barang bo‘lsa, dunyoqarash shunchalik keng bo‘ladi. Muayyan bilimlar bazasini to’plaganingizdan so’ng, siz ushbu bilimlarni qo’llashni o’rganishingiz kerak. Turli stsenariylarga ega rolli o’yinlar nafaqat qaror qabul qilish qobiliyatini, balki ijodiy fikrlashni ham rivojlantiradi.