2022 yilning bahorida Psychologies.ru tahririyati pochtasi o’quvchimiz Olga T.dan samimiy, achchiq, hayratlanarli darajada chuqur uzun maktub oldi. Aslini olganda, bu haqiqiy tan olish, psixoterapevtik amaliyotdir. Biz uni bir necha marta to‘liq o‘qib chiqdik va tahririyat bilan muhokama qilib, nashr etishga qaror qildik.

SIZNI KIM QUCHOQLADI, ONAM? MEN SIZNI YOMON KO’RMAYMAN

Men senga nisbatan hech qachon so‘kmaganman. Onangizga baqirish, ovozingizni ko’tarish, ayblash aqlga sig’maydi, bu U. Namoyishlarga tabu. Ammo siz bu “la’nat tilaklar” ni aytganingizda, men o’zimni nazorat qila olmadim. Esimda: mana men o’tiraman, hozir esa turibman va, shekilli, qand piyola yoki stakanni biron joyga, polga yoki stolga tashlayapman. Men o’zimni yon tomondan, ikki metr masofadan ko’raman, men g’azab bilan baqiraman: “Bularning barchasi sen tufayli! Sendan nafratlanaman! Hammasi sen tufayli!”

Bilasizmi, onam, men 37 yoshdaman va men hali ham hammasi siz tufayli deb o’ylayman. Lekin men endi qichqirmayman, shunchaki tushunaman . Qiziq, ranjiganingizda onangiz sizga rahmi keldimi? U sizni quchoqladimi? Onam, siz mendan ham qattiq kasalsiz. Sizga qanday yordam berishim mumkin? Kichkina Marinani kim quchoqlab, achindi? Kim uni sevishni o’rgatmagan, chunki u o’zini sevmagan? Sening onang? O‘sha qizga rahmi kelmadi, sen esa qizini yomon ko‘radigan yirtqich hayvon bo‘lib ulg‘ayding. 

Ona, agar siz hech bo’lmaganda bir marta kichkina Olyaga achinsangiz, uni qo’lingizga olib, “yaxshisan” desangiz, menga hech narsa bo’lmasdi. Sening sevging meni himoya qiladi. Lekin sizda sevgi yo’q, chunki sizni o’rgatilmagan, chunki sizni sevmagan.

Ona, men sizni yomon ko’rmayman. Va bu sizga birinchi qadam

Mening katta buvim bor edi. Men har xil alomatlarga, Xudoga, mo”jizalarga ishonmayman, lekin Pasha buvisi hamma keksa odamlar kabi bir xil so’zlarni tez-tez takrorlardi. Va men ongsiz ravishda uning haqligini, shundayligini his qildim. U shunday dedi: “Olya, bizning ayol tarafdagi oilamiz qandaydir la’natga o’xshaydi, hamma bir-biridan nafratlanadi. Mana men qizim bilan, u onang bilan, sen esa Marina bilan. Ammo men ishonamanki, bu siz bilan tugaydi. ” 

Men boshimni qimirlatib, uning haqligini bildim. Albatta, la’nat emas, lekin bizning oilamizdagi ayollar orasida qandaydir psixoz, shunga o’xshash narsa aniq mavjud. Va bu men bilan tugaydi, men bilardim. Pasha buvim men taxminan 20 yoshimda vafot etdi, sanani eslay olmayman. Va men bolalarimni yaxshi ko’rishimni bilardim.

Ammo, ona, kichkina Olyaga kim achinadi? Kichkina sizga kim rahm qiladi? Ular bizni shunchaki o’ldirishdi, onam; bu bizni bolaligimizda xafa qildi va shu kungacha bizni azoblaydi. Va bu og’riqdan qutulib bo’lmaydi: siz o’tmishni o’zgartira olmaysiz, orqaga qaytib, bolani quchoqlay olmaysiz.

Men 21 yoshimda turmushga chiqdim va deyarli 23 yoshimda birinchi qizimni dunyoga keltirdim.

U tug’ilganda, onam, men o’zimni qandaydir o’tib bo’lmaydigan pillada bo’lgandek his qildim. Dunyoda faqat men va qizim bor, boshqa hech narsa yo’q. O’shanda siz va qizimning otasi juda ko’p bahslashardingiz, har kuni yo’lakda bu qichqiriqlar eshitilardi. Chaqaloq hali bir haftalik ham emas edi. 

Bir kuni oshxonadan ba’zi ayniqsa qattiq qichqiriqlar eshitildi. Men u erga yugurdim: birinchi erim sarosimaga tushib, oshxonaga kiraverishda turardi va ko’zlarini katta-katta qilib, avval sizga, keyin menga qaradi. Va u g’azab bilan takrorladi: “Men uni urmaganman, men unga tegmaganman, menga qarang, Olya, men uni urmaganman”. Men unga qaradim va unga ishondim. O’zi qo’rqib ketdi. Keyin erimning yuzida katta ko’karish borligini ko’rdim. “U meni urdi, keyin orqaga sakrab, qichqirdi. Men uni urmaganman, menga qarang.” 

Men darhol hamma narsani tushundim. Xonada yetti kunlik qizi qichqirardi, bu erda mening qarindoshlarim bosh rollarda tragikomediya bo’lib o’tdi. Ammo mening dunyomda faqat men va qizim bor edi. Politsiya keldi, siz va eringiz bir-biringizni fidokorona aybladingiz. 

Ikkalasi ham jirkanch yo’l tutishdi: menga tinchlik kerak edi va go’yo siz ideal raqiblarni – aqldan ozgan janjal uchun sheriklarni topdingiz.

U past profilni saqlashi kerak edi, lekin u jazavada qichqirishni tanladi. Va siz, onam? Seni hech kim urmagan, bo’g’magan, tegmaganini bilardim. Siz men o’z tanlovimni qildim va endi sizning qizingiz emasman deb baqirdingiz. Bunga javoban siz eshitdingiz: “Ha, onam, men tanladim: bu bolani boqish va tarbiyalash va bu mening hayotimdagi yagona vazifam.” 

Biroz vaqt o’tgach, otangiz bilan qishloqdagi qo’shnilaringizdan biri bilan xuddi shunday voqea sodir bo’ldi – u sizni kaltaklaganini aytdingiz. Ammo hamma bu sodir bo’lmaganini ko’rdi va qo’shnining o’zi bir kuni dadamning oldiga keldi, ular umuman aloqa qilmay qo’ydi va faqat bitta narsani aytdi: “Men uni kaltaklaganim yo’q”.

Onajon, sizga nima bo’ldi? Haqiqatan ham sizni kim urdi? Sening onang? Nega bu stsenariyni qayta-qayta takrorlayapsiz? Endi siz o’zingizning xayoliy dunyongizda himoya qidiryapsizmi, chunki hech kim kichkina Marinani himoya qilmagan? Sening qilmishlaringga bahona topmoqchi bo’lganimga o’xshayman. Va men uning mavjudligiga ishonaman. Va men haqiqatan ham siz kasalsiz deb o’ylayman va bu sizning aybingiz emas, aks holda hamma narsa shunday bo’lishi mumkin emas.

Biz bir necha yil davomida, hatto ikkinchi qizimiz tug’ilganda ham muloqot qilmadik.

Tez orada qizlarimning otasi bilan ajrashdik. Men kenja qizimni mavsumiy astmaning navbatdagi xurujidan qutqarishim kerak bo’lgandagina o’zim uchun harakat qildim. Men sizga yozdim, uni dachaga olib boring, tuzalib ketsin. Bu men tomon qadamingiz edi. Rahmat onam. Men qadrlayman va eslayman. Bola uchun, rahmat. Ona, menda “la’nat” tugaganini his qilyapsizmi? 

Ajrashganimdan keyin men uchun juda qiyin bo’ldi, chunki bolalar otasiz o’sishini tushundim. Bu og’riqli edi va mening bolalarim uchun ideal dunyomni yo’q qildi. Kattasi uch yoshda edi, kichigi esa charchadim, deb ketganida. Xo’sh, tushunaman. Men ham charchadim, lekin boradigan joyim yo’q. Men tuzoqqa tushdim. Mening mas’uliyatim bor – bolalarim. Mening bolalarim mening muammolarim. 

Siz dachada yashadingiz, onam va dadam dam olish kunlari sizni ko’rgani bordilar. Og’ir ahvolda birga yashagan o’z otamdan pul yoki ovqat berishni so’rash xayolimga ham kelmasdi. Men yordam so’rashning bunday imkoniyatini hisobga olmadim. Mag’rurlikdan emas, shunchaki bu variant mening dunyomda mavjud emas edi. Agar men buning mumkinligini taxmin qilganimda, bu juda oson bo’lar edi. 

Kechqurun uch yoshli bolani nima boqishni bilmay, qo‘limda chaqaloq bilan yerga o‘tirib, bo‘ridek uvillagan kunlarni eslayman.

O’ylar do’konda sadaqa yoki ovqat so’rashga o’xshaydi. Dadam biz bilan yashadi, lekin men uning mahsulotlariga tegmadim – bu meniki emas. Voyaga yetgan sog‘lom odam qanday fikrda bo‘ladi, ona? Kichkina bolali ayol hech bo’lmaganda otasidan umidsiz vaziyatda yordam so’rashga harakat qila oladimi? Har kim buni qilgan bo’lardi, lekin men emas.

Men voqelikni etarli darajada idrok etmayman, chunki u menga va mening ehtiyojlarimga bog’liq. Oxir-oqibat, hamma narsa qandaydir tarzda amalga oshdi: u menga nimadir ovqatlantirdi, nimadir qolib ketdi va qizlarning otasi ozgina yordam bera boshladi.

Bir kuni qizlarim ko’chada uzun uyning yonida yugurib ketishdi. Ajoyib quyoshli ob-havo edi va ular chiyillagancha oldinga yugurishdi. Yoqimli bir chol biz tomon ketayotgan edi, u shunday kulgili va bundan tashqari, qizil sochli qizlarni ko’rib, kulib yubordi. U cho’ntagidan kichkina olma chiqarib, ularga berdi. Biz uyga keldik, men bu olmani yarmini kesib, bolalarga berdim va o’zim tomosha qildim.

Men ularning ovqatlanishini va jimgina tomosha qildim, yashirincha yig’ladim va ko’z yoshlarimni yashirdim.

Chunki men qandaydir yomon ona edim va ularga olma sotib olmasdim. Men esa ularga achindim: ularga yaxshiroq hayot bera olmasdim. Olmani yorib, kulib yuborishdi, mening kichkina beparvo jo’jalarim.

Kenja qizim bir yarim yoshida bog‘chaga qabul qilinishi bilan to‘ng‘ich qizimga ergashib, o‘sha kuniyoq yo‘limga kelgan birinchi ishga – rolikli kuryerlik – tibbiyot muassasalariga hujjatlarni yetkazib berishga bordim. O’sha kuni 500 rubl olib, go’sht va meva sotib oldim.

Faqat bir necha oy o’tgach, men bu vaqt davomida mening plastinkam yo’qligini angladim. Men ovqatlanmadim, lekin ular oshxonadan chiqqanlarida qolgan narsalarni tugatdim. Men yemaganimni umuman sezmadim, faqat ularni ovqatlantirdim va qolganini tugatdim. Men bolalarning omon qolishiga shunchalik e’tibor qaratganmanki, men hozir o’zimni ko’rmadim. Men bir necha yillar davomida yo’q edim, faqat vazifalar va echimlar bor edi.

29 yoshimda ikkinchi marta turmushga chiqdim

Bu qanday sodir bo’lganini umuman bilmayman. Men yangi oila qurishni xohlamadim. Men qandaydir amorf, befarq edim va shunchaki bu munosabatlarga tushib qoldim. Tez orada ikkinchi turmush o’rtog’imga aylangan kishi xohlayotganini, lekin farzand ko’ra olmasligini aytdi. Biz hatto bir kun kelib, aytaylik, uch yildan keyin uni bepushtlikdan davolaymiz, deb rejalashtirgan edik. Tez orada u hech qanday davolanishsiz farzand ko’rishi mumkinligi ma’lum bo’ldi. 

Biz turmush qurdik. Biz bu bolani juda intiqlik bilan kutdik va siz bilan muloqot qilishni boshladik, onam. Siz erimni yoqtirardingiz va u orqali men siz bilan gaplasha oldim. Biz bemalol suhbatlashishni o’rgandik. Yaxshi, biz bir-birimizga yana bir qadam tashladik. Ammo, onam, men allaqachon qattiq kasal edim.