Behruzbek Hamidov
21-asrning boshida barcha onalar, ko’plab otalar va barcha urg’ochi sutemizuvchilar doimo biladigan narsalarni “kashf qilish” uchun bizga ko’p million dollarlik mablag’ va dunyodagi eng nufuzli tibbiyot markazlaridan birida besh yil ishlashimiz kerak edi: a Yangi tug’ilgan chaqaloq rivojlanishi uchun onasi bilan jismoniy aloqaga muhtoj. Dyuk universiteti (AQSh) professori Shonberg va uning hamkasblarini bu kutilmagan g‘oyaga kim olib keldi? Faqat yuragining ovoziga quloq solgan ayol.
1980-yillarda neonatal reanimatsiya sohasidagi yutuqlar erta tug’ilgan chaqaloqlarni jiddiy ravishda saqlab qolish imkonini berdi. Maxsus inkubator inkubatorlarida “qisqichbaqalar” ning hayotini ta’minlash uchun zarur shart-sharoitlarni juda aniqlik bilan yaratish mumkin edi, chunki stajyorlar ularni mehr bilan chaqirdilar. Ammo keyin ma’lum bo’ldiki, erta tug’ilgan chaqaloqlarning asab tizimi hamshiralarning gigienik manipulyatsiyalariga toqat qilolmaydi. Keyin ular chaqaloqlarga tegmasdan g’amxo’rlik qilishni o’rgandilar va inkubatorlarga “Tegmanglar” degan yozuvni osib qo’yishni boshladilar.
Yangi tug’ilgan chaqaloqlarning umidsiz qichqirig’i ba’zan hatto eng tajribali shifokorlarning ham qalbini yirtib tashladi, ammo ular intizomga bo’ysunib, ularga e’tibor bermadilar. Faqat bitta muammo bor edi: ideal harorat sharoitlari, nazorat qilinadigan kislorod va namlik darajasi, ko’k yorug’lik va milligrammgacha o’lchangan oziqlantirishga qaramay, chaqaloqlar o’smadi. Nega idealga yaqin sharoitlarda tabiat o’z ishini bajarishdan bosh tortdi?
Shifokorlar va tadqiqotchilar hayron bo’lishdi va o’zlarini iloji boricha ishontirishdi: oxir-oqibat, inkubatordan chiqqandan keyin omon qolgan bolalar tezda normal vaznga ega bo’lishdi. To’satdan ularga inkubatorlardagi ba’zi chaqaloqlar o’sishni boshlagandek tuyulgan kungacha edi. Biroq, ularning tibbiy yozuvlarida hech narsa o’zgarmadi.
